Czy praca wykonywana przez pracowników bez sztywnych ram czasu, w warunkach przyjaznych i im odpowiadającym przynosi również wymierne korzyści pracodawcom? Z punktu widzenia logiki i psychologii odpowiedź wydaje się oczywista – TAK!
- Przecież wydajność i efektywność poszczególnych pracowników jest nieodzownie połączona od wieków z ich energią, właściwym nastawieniem, motywacją i wolnością w działaniu. Owa swoboda czy też pewnego rodzaju niezależność stojące na pograniczu wykonywania wolnego zawodu sprawiają, że w idealnych warunkach ekonomicznych i społecznych taki pracownik bardziej związuje się z pracodawcą, posiada mniejszą skłonność do zmiany pracy i staje się bardziej efektywny - mówi Artur Wawrzyniak kierownik regionu Manpower Group.
Mimo oczywistych zalet, powstają też wątpliwości i kolejne pytania - czy pracownicy w obecnym otoczeniu rynkowym i gospodarczym poszukują i decydują się na takie rozwiązania zatrudnienia? Czy są wstanie zmienić swoją mentalność tak mocno zakorzenioną jeszcze w modelu pracy z poprzedniego ustroju towarzyszący nam do dnia dzisiejszego? Odpowiedź raczej zabrzmi - NIE!
- Sytuacja na polskim rynku pracy jest daleka od oczekiwań przeciętnego Kowalskiego i jeszcze bardziej pogłębia stereotyp myślowy ugruntowany w polskim społeczeństwie, który skutecznie przysłania szereg zalet wynikających z elastycznych form zatrudnienia, wykonywania pracy bez sztywnych ram czasu pracy zatrudniania się na część etatu, jako freelancer czy też kontraktor na samo-zatrudnieniu. Nadal niedoścignionym ideałem pracy wśród Polaków jest klasyczny model jej wykonywania, oparty na umowie na czas nieokreślony, gwarantujący pełen etat ze standardowym czasem pracy 40/8 wraz z wynagrodzeniem brutto. Niestandardowe formy zatrudnienia jak umowy terminowe, umowy cywilno-prawne, praca tymczasowa czy też outsourcing personalny, co prawda zaczynają odgrywać pierwszoplanową rolę i wpływają bezpośrednio na rozwój społeczno-ekonomiczny przedsiębiorstw w Polsce, ale jednak nie wpływają na osiąganie lepszych wyników w pracy - wyjaśnia Artur Wawrzyniak z Manpower Group.
Brak świadomości
Przeprowadzone w ubiegłym roku przez PKPP Lewiatan badanie nt. elastyczności zatrudnienia pokazało, że choć polskie przepisy posiadają szeroki wachlarz regulacji umożliwiających stosowanie elastycznych form wykonywania pracy oraz organizacji czasu pracy, to jednak nie ułatwiają wprowadzenia tej formy zatrudnienia w życie. Potrzebna jest większa ich popularyzacja wśród pracowników i pracodawców.
- To ogromne zadanie dla ustawodawcy, który może zmieniać przepisy jednak nie zapominajmy, że musi towarzyszyć temu promocja proponowanych rozwiązań w samym środowisku pracodawców i pracowników. Tylko to środowisko poprzez swoje bezpośrednie oddziaływanie może przyczynić się do zmiany postaw i mentalności - wyjaśnia Artur Wawrzyniak z Manpower.
Z badania PKPP Lewiatan wynika, że 24 proc. pracodawców i ponad połowa (52 proc.) pracowników nie potrafi wymienić żadnego rozwiązania zwiększającego elastyczność zatrudnienia. Jednocześnie 11 proc. pracodawców i aż 34 proc. pracowników nie potrafi podać żadnego skojarzenia z terminem „elastyczność zatrudnienia". To obrazuje jak niska wśród polskiego społeczeństwa jest świadomość nt. rozwiązań, które poprawiają elastyczność zatrudnienia i mogą wspierać godzenie życia zawodowego z rodzinnym, a jednocześnie przynosić wymierne korzyści firmom, pracującym w takim wymiarze czasu oraz samej gospodarce.
- Na rynku pracy panuje przekonanie, że pracownicy mający do dyspozycji elastyczny czas pracy są bardziej wydajni, głównie za sprawą większego zaangażowania. Pracownicy cenią sobie możliwość zarządzania sobą w czasie, bowiem daje im to możliwości układania planów tak, by były bardziej elastyczne i dostosowane do potrzeb życia prywatnego (np. obieranie dzieci ze szkoły może odbywać się zgodnie z ich planem lekcji). W naszej ocenie elastyczny czas pracy jest bardzo dobrym narzędziem motywacyjnym i rekomendujemy takie rozwiązanie pracodawcom o ile istnieją możliwości zastosowania go w ich organizacjach - mówi Leszek Kurycyn operations director professionals Randstad sp. z o.o.
Należy jednak pamiętać, że elastyczny czas pracy przede wszystkim zarezerwowany jest dla pracy zadaniowej bądź projektowej, gdzie pracownik rozliczany jest za końcowy efekt lub rezultat któregoś z etapu.
- Trudno sobie wyobrazić sytuację, w której pracownik oddziału banku czynnego w godzinach 10:00 – 18:00 ma możliwość dowolnego kształtowania swojego grafiku pracy. Natomiast księgowa rozliczająca podatek VAT swoją pracę musi zakończyć w określonym terminie i nie ma znaczenia dla rezultatu jej pracy czy w danym dniu pracowała do 16:00 czy 18:00. Zatem podstawowymi ograniczeniami zastosowania elastycznego czasu pracy są aspekty organizacyjne danego przedsiębiorstwa oraz przyjętego w nim systemu pracy, który determinowany jest warunkami zewnętrznymi - dodaje Leszek Kurycyn z Ranstad sp. z o.o.
Czy te wyzwania uda się zrealizować?
Czas pokaże, ale jak wskazują eksperci od rynku pracy - bez zmiany dwóch najważniejszych elementów: poprawy sytuacji ekonomicznej i schematów myślowych społeczeństwa trudno spodziewać się znacznych zmian w tym zakresie.
- Wyzwaniem na najbliższe lata dla polskiego rynku pracy będzie nadal zatrudnienie pracowników w niepełnym wymiarze czasu pracy, zatrudnienie w elastycznych godzinach pracy, większa otwartość rynku dla pracujących matek, freelancerów i osób starszych w grupie wiekowej 50+. Przed nami jeszcze inne rozwiązania z zakresu elastycznych form zatrudnienia, które wymagają implementacji jak Job Sharing, Work Sharing, Job Rotation - w krajach starego Eurolandu takie formy zatrudnienia funkcjonują od lat i są standardem - wymienia Artur Wawrzyniak z Manpower Group.
Obecne rozwiązania elastycznego czasu pracy tylko w niewielkim stopniu przekładają się na ich stosowanie w praktyce. Pomimo zalet tej formy zatrudnienia, nasz rodzimy rynek musi jeszcze poczekać na wdrożenie ich w życie, a na pewno ten proces przyspieszyłoby wprowadzenie odpowiednich regulacji prawnych.
Opr. Beata Trochymiak
Jak dowiodło przeprowadzone badanie PKPP Lewiatan w 2011 r. (wśród 500 pracowników i 200 firm zatrudniających co najmniej 10 osób), spontaniczne skojarzenia z terminem „elastyczność zatrudnienia" są stosunkowo zbliżone w grupie przedsiębiorców oraz pracowników. W obu przypadkach respondenci odnosili się głównie do różnych form zatrudnienia (26 proc. pracodawców, 31 proc. pracowników) oraz stosowania elastycznego czasu pracy (21 proc. pracodawców, 12 proc. pracowników). Przedstawiciele firm najczęściej wskazywali na sposoby zwiększające elastyczność zatrudnienia w zakresie:
umów o pracę na czas określony (19 proc.),
indywidualnego czas pracy (16 proc.),
zmniejszenia wymiaru pracy (12 proc.), oraz
umów cywilno - prawnych (umowy zlecenia 12 proc., umowy o dzieło 9 proc.)
(źr. Raport PKPP Lewiatan)
