Polską gospodarkę czeka znaczący wzrost liczby upadających firm, a transport – barometr zdolności płatniczej przedsiębiorstw wskazuje na nienajlepszą prognozę - takie wnioski płyną z najnowszego raportu Euler Hermes Collections z Grupy Allianz, dostawcy raportów handlowych. Do końca tego roku liczba upadających firm może wzrosnąć do 850, a w 2013 roku przekroczy 900. We wrześniu zanotowano 58 przypadków upadłości. W szerszej perspektywie trend wzrostu upadłości jest (nieprzerwanie od 2009 roku) i będzie wzrostowy. Jego nasilenie zależy w dużym stopniu od warunków zewnętrznych, skoro sytuacji nie poprawiają wewnętrzna konsumpcja oraz inwestycje (które m.in. przyniosły odwrotny efekt – pogrążyły budownictwo, zamiast być dla niego impulsem wzrostu).
Czy sytuacja poprawia się? Jak mówi Michał Modrzejewski, dyrektor analiz branżowych w Euler Hermes Collections, Grupa Allianz - Niestety sytuacja na rynku nie ulega poprawie, po prostu przeminęła główna kumulacja upadłości związanych z budownictwem infrastrukturalnym, która zaczęła się już w roku ubiegłym. Na pewno liczba bankructw jednak nie będzie się zmniejszać, to jeszcze nie jest poprawa a po prostu spowolnienie tempa wzrostu ich liczby – zarówno we wspomnianym budownictwie jak i w skali całej gospodarki, gdyż nic nie wskazuje na poprawę w pozostałych branżach – nie ma jak na razie wygranych. W skali całego bieżącego roku, jak i przyszłego liczba upadłości będzie rosnąć – o 15 proc. w roku bieżącym (do ok. 850 upadłości) i ok. 5 do 10 proc. w roku przyszłym (spodziewamy się minimum 900 upadłości).
Gorzej niż trzy lata temu – firm nie ratuje już…
Pogarszająca się koniunktura eksportowa prowadzi stopniowo do wygaszenia inwestycji (na wzór podobnego trendu w 2009 roku), redukcji zatrudnienia i w ślad za tym do spadku nastrojów konsumenckich. Spada więc tempo wzrostu konsumpcji na rynku wewnętrznym – nie rekompensuje się ona w takim stopniu, jak to było trzy lata temu, gorszej sytuacji na rynkach zagranicznych, nie spełnia już roli „poduszki bezpieczeństwa” dla przemysłu i handlu. W sektorach tych liczba upadłości generalnie waha się, ale trwale nie spada (poza hurtem – co jest konsekwencją coraz większej jego konsolidacji, zwł. w sektorze spożywczym działa już zdecydowanie mniej niezależnych hurtowni). Liczba upadłości sklepów jest wyższa o ok. 40 proc. niż przed rokiem, a wcześniej rosła nawet w 60 proc. tempie (problemy detalu były widoczne już w drugiej połowie ub. roku – mamy więc obecnie już odniesienie do wyższej bazy, większej liczby upadłości z tego okresu).
Transport – barometr zdolności płatniczej przedsiębiorstw wskazuje na nienajlepszą prognozę
O spowolnieniu obiegu należności świadczy kondycja firm transportowych, które po krótkiej poprawie kondycji w 2011 roku
(głównie na skutek wzrostu realizowanych przewozów) ponownie napotykają na klasyczną prawidłowość: klienci mając mniej środków w pierwszej kolejności opóźniają płatności właśnie za usługi transportowe, jako łatwo zastępowalne. Jednocześnie firmy paliwowe, dostawcy części, opon, etc., zaostrzają kontrolę spływu należności w obawie przed kłopotami swoich odbiorców – jak pokazują statystyki z Analiz Branżowych prowadzonych przez Euler Hermes Collections, z Grupy Allianz, firmy transportowe spłacać muszą swoje zobowiązania dwukrotnie szybciej (średnio po 14 do 30 dniach), niż same uzyskują środki od swoich klientów (średnio po ok. 60 dniach). Powstałą w ten sposób lukę finansową pogłębia jeszcze wzrost opłat za korzystanie z dróg (nowy system opłat) jak i wymogi inwestowania w coraz nowszy, przyjaźniejszy dla środowiska sprzęt. Skoro w statystyce upadłości znalazło się ok. trzydzieści firm transportowych zatrudniających zazwyczaj powyżej 50, a nierzadko i 100 osób, to wobec rozdrobnienia branży (90 proc. firm transportowych to małe, rodzinne firmy) prawdziwa ilość firm spedycyjnych, które zniknęły z rynku jest wielokrotnie większa. To wszystko w sytuacji paradoksalnie wciąż dobrze utrzymującej się sprzedaży ciężarówek i sprzętu transportowego – wytłumaczeniem jest podobnie jak w przypadku handlu detalicznego (powstawanie coraz to nowych obiektów sieci dyskontowych podczas gdy znikają sklepy detaliczne i mniejsze ich sieci) postępująca stopniowo konsolidacja rynku, inwestowanie przez największe firmy, mogące sobie pozwolić na zdobycie dzięki temu większego udziału w rynku, zwłaszcza w najbardziej intratnych segmentach zleceń stałych.
W budownictwie czeka nas jeszcze kilka trudnych kwartałów
Nie można mówić o poprawianiu się sytuacji w kwestii upadłości – raczej o pewnej sezonowości (związanej także z sezonowością w branży dominującej w statystyce – budownictwie). W szczycie sezonu prowadzone prace wymagały wzmożonego finansowania, co wobec słabej sytuacji finansowej branży owocowało częstszymi przypadkami utraty płynności; a przede wszystkim – mamy za sobą szczyt kończenia – a raczej niekończenia kontraktów infrastrukturalnych, wierzyciele widząc to (zrywane kontrakty lub martwe budowy) nie mieli złudzeń, iż dłużnicy dostana jeszcze jakieś środki i stąd wcześniejsza fala wniosków o upadłość. Obecnie ta liczba wniosków o upadłość w branży nieznacznie spadła wraz z „rozliczeniem” już największych kontraktów, co nie znaczy, iż dalszych upadłości nie będzie. Mimo zapowiadanych inwestycji energetycznych i kolejowych; nieźle rozwijających się też inwestycji komercyjnych (powierzchnie biurowe, handlowe, magazynowe) jak i mieszkaniowych (przynajmniej jak na razie realizacja fali inwestycji rozpoczętych przed wejściem w życie tzw. ustawy „deweloperskiej”) suma środków, które mogą zasilić sektor budowlany będzie jednak mniejsza w ciągu najbliższych kilku kwartałów.
Jak mówi Grzegorz Hylewicz, dyrektor windykacji w Euler Hermes Collections, Grupa Allianz - Wciąż postępować będzie oczyszczanie się rynku ze słabszych kapitałowo podmiotów – na wyrozumiałość wierzycieli (pw. instytucji finansowych) liczyć mogą tylko niektóre największe firmy – mniejsze, a nawet średnie podmioty stanowiące większość w sądowych statystykach upadłości (o średnim obrocie od 3 do 30 milionów złotych i zatrudnieniu do 60 osób) wciąż będą się w nich często pojawiać. Przypadek zbiorowego consensusu dla uratowania Polimeksu nie potwierdza też tego, iż wszystkie duże firmy mogą czuć się już pewnie – największa we wrześniu upadłość dotyczyła firmy o obrocie wynoszącym ponad 500 mln złotych, działająca w jakby się wydawało perspektywicznej niszy infrastruktury kolejowej.
W województwie śląskim i łódzkim mniej upadłości
Duży rynek wewnętrzny (woj. śląskie) oraz elastyczność firm mniejszych (łódzkie) pozwalają w niektórych regionach niwelować ogólny trend wzrostu upadłości, z którym mamy do czynienia ww. województwach, w których większa niż gdzie indziej ilość firm prowadzi wymianę handlową z zagranicą. Tak jest z reguły w województwach najsilniejszych gospodarczo (gdzie działa też najwięcej przedsiębiorstw), jak np. dolnośląskie, mazowieckie czy wielkopolskie.
Jak dodaje Grzegorz Błachnio, analityk w Euler Hermes Collections, Grupa Allianz - Na Śląsku w miesiącach letnich liczba upadłości wzrosła głównie za sprawą plajt w budownictwie – w tym okresie z tej branży pochodziła połowa przypadków upadłości firm o obrocie od 10 do 30 milionów. We wrześniu budownictwo było już w województwie mniejszym problemem – a przemysł w woj. śląskim radzi sobie nieźle, kooperując w dużym stopniu z lokalnymi firmami, które jeśli eksportują, to głównie towary inwestycyjne (Niemcy, ale też m.in. Azja), mniej narażone na dekoniunkturę. Inaczej jest np. na Dolnym Śląsku – zagłębiu produkcji m.in. elektroniki użytkowej i innych dóbr konsumpcyjnych, na które popyt za granicą jest obecnie mniejszy.
Liczba upadłości niekoniecznie świadczy o ich ciężarze, zarówno w sensie ekonomicznym (wielkość przedsiębiorstw, realizowany przez nie obrót – i w konsekwencji odprowadzane podatki) jak i społecznym (zatrudnienie). W niektórych województwach (np. podkarpackie), gdzie liczba upadłości jest mniejsza, ich efekt był zdecydowanie większy w znaczeniu ekonomicznym, jak i społecznym: upadały tu przedsiębiorstwa co najmniej średnie (a w skali regionu – duże), co wobec płytkiego rynku pracy ma bardziej doniosłe skutki niż w regionach, gdzie nie tylko upada, ale i powstaje więcej firm a rynek pracy jest stosunkowo szeroki.
(źr. Opr. na podst. inf. Euler Hermes Collections)
Główne wnioski raportu Euler Hermes Collections:
Do końca tego roku liczba upadających firm może wzrosnąć do 850, a w 2013 roku przekroczy 900.
We wrześniu w oficjalnych sądowych źródłach opublikowano ogłoszenia o upadłości 58 polskich przedsiębiorstw (we wrześniu ubiegłego roku było ich 64).
W ciągu dziewięciu miesięcy opublikowano ogłoszenia o upadłości 681 polskich przedsiębiorstw (o 19 proc. więcej niż 571 w tym samym okresie 2011 roku).
Firmy, których upadłość ogłoszono we wrześniu łącznie zatrudniały ok. 5 tys. osób, a ich zsumowany obrót wynosił ok. 1,6 mld złotych.
Pierwsza dziesiątka upadłości to firmy z sektorów: budownictwo, przemysł stalowy oraz branża mięsna.
Różnice regionalne – w łódzkim, ale i śląskim wciąż jeszcze lepiej niż przed rokiem. Liczby mogą być jednak mylne – najgorsze skutki upadłości są w województwach, gdzie upada mniej firm, ale też mniej ich działa (i powstaje), m.in. na Podkarpaciu.
