1 lipca 2017 roku minął rok od wejścia w życie przepisów Dekretu nr 2016-418 z dnia 7 kwietnia 2016 roku dostosowującego tytuł VI księgi II części pierwszej kodeksu pracy dla przedsiębiorców transportowych delegujących pracowników transportu drogowego i pracowników pokładowych na terytorium Francji oraz wprowadzającego zmiany w kodeksie transportowym, powszechnie znanego jako Loi Macron („Loi Macron”). Z okazji rocznicy wprowadzenia Loi Macron przypominamy o obowiązku przechowywania w kabinie samochodu ciężarowego dokumentów związanych z delegowaniem.
Zgodnie z art. R 1331-7 Loi Macron, w kabinie samochodu ciężarowego powinny być przechowywane następujące dokumenty:
(a) zaświadczenie o oddelegowaniu danego pracownika;
(b) umowa o pracę z kierowcą.
Jeśli w czasie kontroli pojazdu przez służby francuskie, okaże się iż kierowca nie posiada zaświadczenia albo posiada błędnie wypełnione zaświadczenie, pracodawca może zostać ukarany grzywną w wysokości do 750 EUR. Jeśli w kabinie samochodu zabraknie umowy o pracę, grzywna wynosi do 450 EUR. Samemu kierowcy nie grożą natomiast żadne sankcje ze strony francuskiej. Jest to niezwykle istotne. Bo choć może się wydawać, iż obowiązek posiadania dokumentów na pokładzie pojazdów jest skierowany do kierowców, to przecież pracodawca przekazuje im te dokumenty. I finalnie, to pracodawca będzie odpowiadał finansowo za niedopełnienie tych obowiązków. Kwoty grzywny nie są małe, dlatego niezwykle ważne jest by pracodawca w możliwie największym stopniu zabezpieczył swoje interesy.
Jak pracodawca może zabezpieczyć swoje interesy?
Przede wszystkim przechowywanie powierzonych kierowcy dokumentów oraz dbałość o nie powinny stanowić podstawowy obowiązek kierowcy. Szczególnie zwracamy uwagę na obowiązek dbałości o dokumenty. Kierowcy spędzają w kabinie ciężarówki bardzo dużo czasu, w którym to nie tylko prowadzą pojazd ale i np. spożywają posiłki. Nietrudno wyobrazić sobie sytuację, w której dokument może ulec zniszczeniu (np. poprzez wylanie płynów). Pracodawca powinien dołożyć wszelkiej staranności, by jego pracownicy wiedzieli o tym jakie dokumenty (zaświadczenie o delegowaniu oraz umowę o pracę) oraz w jakim celu (celem okazania francuskim służbom kontrolnym) powinni mieć ze sobą podczas wykonywania transportu. Należy pamiętać, że w przypadku umowy o pracę, na pokładzie pojazdu powinny znaleźć się wszystkie dokumenty będące jej częścią, czyli załączniki jak i wszystkie aneksy zmieniające treść umowy. Kierowcy powinni też znać wysokość grzywien, które mogą być nałożone na pracodawcę. Już sama świadomość wysokości grzywien może przyczynić się do zwiększenia dbałości o powierzone im dokumenty. Zabezpieczenie interesu pracodawcy w trzech krokach:
- Szkolenie - każdy kierowca wykonujący transport na terytorium Francji, powinien być przeszkolony z zasad odbywania takiego transportu.
- Oświadczenie - ostrożności nigdy nie za wiele. Przed oddelegowaniem na terytorium Francji, kierowca powinien podpisać oświadczenie o otrzymaniu dokumentów. W oświadczeniu, należy wskazać wszystkie powierzone dokumenty. Nie ma konieczności powtarzania takiego oświadczenia przy każdym przekazywaniu dokumentów – wystarczy wskazać je rodzajowo. Warto dopilnować, by z treści oświadczenia wynikało, że kierowca został poinformowany jakie dokumenty oraz w jakim celu powinien przechowywać w kabinie samochodu ciężarowego oraz o sankcjach grożących z tytułu niewypełnienia powyższych obowiązków.
- Zmiana Regulaminu pracy - przechowywanie dokumentów w kabinie samochodu ciężarowego oraz dbałość o te dokumenty powinny stanowić podstawowy obowiązek kierowcy. W tym celu warto rozszerzyć katalog podstawowych obowiązków pracowniczych w regulaminie pracy.
Oczywiście realizacja powyższych działań nie uchroni pracodawcy przed grzywną w przypadku naruszenia przez kierowcę obowiązku przechowywania tych dokumentów w kabinie pojazdu. Znacząco zwiększa jednak możliwość dochodzenia od kierowcy zwrotu nałożonych kar.
Czy pracodawca może żądać od kierowcy zwrotu kar?
Co do zasady tak. Pracownik odpowiada bowiem materialnie za szkodę, którą wyrządził pracodawcy ze swojej winy, podczas wykonywania obowiązków pracowniczych (art. 114 kodeksu pracy). Szkodą w tym przypadku jest uszczuplenie majątku pracodawcy o kwotę uiszczonej grzywny. Odpowiedzialność materialna pracownika jest co do zasady ograniczona do wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia pracownika. Co od zasady zatem, trzymiesięczne wynagrodzenie stanowi granicę odpowiedzialności kierowcy – również w zakresie naruszenia obowiązków związanych z przechowywaniem dokumentów. Uzyskanie odszkodowania w pełnej wysokości jest możliwe w przypadku, gdy szkoda została wyrządzona przez pracownika umyślnie. Z umyślnym działaniem pracownika mamy do czynienia gdy:
- pracownik chce wyrządzić szkodę pracodawcy i działa w tym właśnie kierunku (zamiar bezpośredni) - przykładem takiego zachowania kierowcy może być celowe nieprzedstawienie francuskim służbom umowy o pracę mimo jej posiadania;
- pracownik nie działa bezpośrednio w celu wyrządzenia szkody pracodawcy ale jest świadomy, że jego działanie może wyrządzić szkodę i się na to godzi (zamiar ewentualny) - przykładem działania z zamiarem ewentualnym jest zostawienie zaświadczenia o delegowaniu w bazie transportowej. Jeśli zachowaniu kierowcy nie będzie można przypisać umyślności, pracodawca nie będzie mógł dochodzić odszkodowania ponad wysokość trzymiesięcznego wynagrodzenia kierowcy.
Pamiętajmy zatem, że nie będzie można w ogóle pociągnąć do odpowiedzialności kierowcy, którego obowiązki nie będą precyzyjnie zdefiniowane. Dlatego tak ważne jest prawidłowe nakreślenie obowiązków kierowcy związanych w wykonywaniem przewozów na terytorium Francji. Wprowadzenie w regulaminie pracy obowiązku kierowcy do przechowywania w kabinie pojazdu określonych dokumentów oraz dbałości o ich stan, pozwoli na traktowanie powyższych obowiązków jako podstawowych obowiązków pracowniczych. Analogicznie, by móc dochodzić większego odszkodowania w związku z umyślnością działania kierowcy, przedsiębiorca powinien mieć odpowiednie dowody. Świadomość kierowcy potwierdzić można podpisanym przez kierowcę oświadczeniem o zapoznaniu się z regulaminem pracy lub dowodem na przeprowadzenie szkolenia w zakresie podstawowych obowiązków pracowniczych kierowcy.
Dochodzenie odszkodowania od pracownika w praktyce
W idealnym świecie, po uiszczeniu grzywny, pracodawca wysyła do pracownika pismo wzywające go do zwrotu kwoty grzywny. Pracownik oczywiście wykona wezwanie. Wszystko odbywa się bez udziału sądu. W nieidealnym świecie, kierowca nie zwróci kary grzywny pomimo wezwania i pracodawca będzie zmuszony do złożenia pozwu przeciwko pracownikowi. W pozwie pracodawca ma obowiązek wykazać:
- winę pracownika,
- szkodę,
- związek między działaniem pracownika a szkodą.
Sąd badając sprawę ustali ewentualny stopień przyczynienia się pracodawcy lub osoby trzeciej do powstania szkody. Należy pamiętać, iż co do zasady pracodawca nie ma prawa potrącić kary grzywny z wynagrodzenia pracownika bez jego zgody. Brak zgody oznacza, że potrącenie będzie naruszało prawo, a pracownik będzie mógł żądać od pracodawcy zapłaty potrąconej części wynagrodzenia z odsetkami. Nie musi nawet iść do sądu – wystarczy że powiadomi Państwową Inspekcję Pracy, a ta wyda nakaz zapłaty, który jest natychmiast wykonalny. Pracodawca może się oczywiście od takiej decyzji odwołać, ale jeżeli potrącenie było dokonane z wynagrodzenia pracownika bez jego zgody, to nawet wina umyślna pracownika w wyrządzeniu szkody nie będzie podstawą do uznania potrącenia za zgodne z prawem.
Autorzy: Łukasz Kuczkowski – radca prawny, partner zarządzający poznańskim oddziałem Kancelarii Raczkowski Paruch oraz Marlena Maniecka – radca prawny, prawnik w poznańskim oddziale Kancelarii Raczkowski Paruch
