Każdy pracodawca ma obowiązek regularnej kontroli bezpieczeństwa oraz higieny pracy i odpowiada za stan techniczny maszyn i innych urządzeń, a w tym także wózków widłowych, nieodłącznym elemencie wyposażenia każdego magazynu. Warto zatem wiedzieć na czym polega bezpieczna eksploatacja takich urządzeń?
O bezpiecznym i odpowiednim użytkowaniu wyposażenia magazynowego, w tym wózków widłowych czy regałów, należy pamiętać już na etapie planowania wyposażenia magazynu.
- Produkowane obecnie wózki widłowe to urządzenia o dość skomplikowanej budowie, wyposażone w wiele funkcji dodatkowych i bardzo zaawansowane technologicznie. Ich sprawna obsługa wymaga więc zarówno wiedzy, jak i praktycznego doświadczenia. Niestety, jak pokazuje codzienna praktyka, pracodawcy bardzo często nie potrafią samodzielnie dobrać odpowiedniego typu wózka do rodzaju wykonywanych prac i specyfiki miejsca pracy. A to powoduje trudności już po zakupie, a w skrajnym przypadku może zwiększyć prawdopodobieństwo wystąpienia ewentualnych wypadków przy pracy – mówi Marek Łabęda, dyrektor ds. technicznych w firmie PROMAG S.A.
Każdy pracodawca powinien wiedzieć, że zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 października 2003r. „w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji niektórych urządzeń transportu bliskiego” § 1 pkt.14 (Dz.U.2003.193.1890 z późn. zm.) wózki jezdniowe podnośnikowe z mechanicznym napędem jazdy i podnoszenia podlegają pod nadzór Urzędu Dozoru Technicznego. Przed rozpoczęciem eksploatacji należy więc bezwzględnie zgłosić pisemnie urządzenie do badania technicznego w odpowiedniej jednostce dozoru technicznego. Decyzja zezwalająca na eksploatację wózka wydana zostaje dopiero po zakończeniu tej procedury, przeprowadzeniu badania i wykonaniu czynności sprawdzających. Całym procesem może zająć się także w imieniu firmy producent wózków, który zaopatruje magazyn.
To na właścicielu firmy spoczywa także późniejszy obowiązek związany z zapewnieniem na co dzień właściwego stanu technicznego wózków i poddawania ich regularnym badaniom technicznym. Są one wykonywane przez inspektora dozoru technicznego w obecności konserwatora i operatora - raz do roku w przypadku wózków podnośnikowych z operatorem jeżdżącym i raz na dwa lata w przypadku wózków podnośnikowych prowadzonych.
- W kontekście obowiązujących przepisów warto również pamiętać, że prace konserwacyjne w przypadku tego typu pojazdów może przeprowadzać jedynie osoba posiadająca stosowne zaświadczenie wydane przez UDT. Podobnie ograniczenie obowiązuje także w przypadku koniecznych napraw i modernizacji wózków – zwraca uwagę Marek Łabęda, z PROMAG S.A.
Procedury i organizacja pracy
Chcąc zostać operatorem wózków widłowych nie trzeba spełniać wygórowanych wymagań. Uprawnienia może zdobyć każda osoba, która skończyła 18 lat, ukończyła odpowiedni kurs (w przypadku wózków o napędzie gazowym musi to być także kurs wymiany butli) i posiada niezbędne zaświadczenie lekarskie, stwierdzające brak przeciwskazań do wykonywania tego typu pracy oraz zgodę pracodawcy na poruszanie się wózkami po terenie zakładu.
Zaś po stronie pracodawcy leży odpowiedzialność za zapewnienie właściwego przeszkolenia i przygotowania operatorów wózków widłowych do pracy na konkretnych maszynach i w obrębie konkretnego magazynu, a także właściwa organizacja pracy. Wszystkie czynności związane z obsługą wózka widłowego powinny być wykonywane w oparciu o instrukcję obsługi i eksploatacji opracowaną przez producenta, przepisy o dozorze technicznym oraz przepisy BHP. Istotnym dokumentem, który należy sporządzić przed wprowadzeniem wózków widłowych do zakładu jest także regulamin określający zasady ruchu na terenie magazynu, z którym zapoznać muszą się wszyscy operatorzy.
- Należy w nim określić m.in. dopuszczalne prędkości wózków w pomieszczeniach magazynowych, typy oznakowania stosowane w magazynie oraz wykaz dróg wyłączonych z ruchu wózków widłowych i stref niebezpiecznych – podkreśla Marek Łabęda, z PROMAG - Niezwykle istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa jest także przeprowadzenie analizy zagrożeń i oceny ryzyka zawodowego związanego z użytkowaniem pojazdu w danym miejscu pracy, rodzaju przewożonych ładunków oraz środków jakie należy zastosować dla zachowania bezpieczeństwa przy danym stanie technicznym tras przejazdowych.
Codzienne użytkowanie wózka niesie także ze sobą szereg obowiązków, które wypełniać powinien operator. Do najważniejszych czynności przed rozpoczęciem pracy zaliczyć należy przede wszystkim: dokonanie wzrokowej oceny ogólnego stanu technicznego, w tym ogumienia, masztu i osprzętu, sprawdzenie oznakowania i tabliczek informacyjnych, sprawdzenie układu hydraulicznego, kierowniczego, elektrycznego, podnoszenia, hamowania (zarówno hamulca postojowego jak i zasadniczego), panelu sterowniczego, oświetlenia, sygnalizacji dźwiękowej oraz akumulatora. Wszystkie ewentualne usterki należy zawsze odnotować w dokumentach eksploatacyjnych wózka i natychmiastowo zgłaszać je przełożonemu.
BHP w praktyce
Głównymi przyczynami większość wypadków w magazynach są m.in. zła organizacja pracy (czyli np. dopuszczanie do pracy osób bez wymaganych kwalifikacji) i błędy ludzkie (brawura, brak skupienia, nieostrożność, lekkomyślność itp.). Zednym z najczęstszych przyczyn wypadków jest zderzenie z urządzeniami będącymi w ruchu, czyli m.in. z wózkami widłowymi, a najczęściej poszkodowanymi są właśnie ich operatorzy. Utrzymanie bezpieczeństwa w magazynie to zdaniem specjalistów BHP zadanie dla całego zespołu – gdy ktoś nie przestrzega procedur, podstawowych zasad, albo nie jest ich świadomy, naraża bowiem nie tylko siebie, ale także pozostałych pracowników. Jedyną drogą do poprawy warunków bezpieczeństwa w zakładzie jest zatem stały nadzór oraz bezwzględne przestrzeganie wszystkich przepisów BHP. Niestety, nagminnym błędem popełnianym przez kadrę menedżerską jest wywieranie zbyt dużej presji na pracowników, w tym operatorów wózków widłowych, która ma na celu podniesienie wydajności i szybkości operacji. Jest to czynnik, który często prowadzi do zmniejszenia poziomu respektowania zasad bezpieczeństwa, a w konsekwencji do zachowań niepożądanych – w przypadku operatorów wózków jest to na ogół przekraczanie dozwolonej prędkości w zakładzie pracy.
Takie zachowanie może skutkować nie tylko uszkodzeniem towarów, konstrukcji regałów, ale często także poważnymi uszczerbkami na zdrowiu. Dlatego tak ważne jest, aby każdy z operatorów miał zapewniony odpowiedni komfort pracy, mógł stosować się do dobrych praktyk i wiedział jakich zachowań i sytuacji należy bezwzględnie unikać.
|
Dobre praktyki |
Złe praktyki |
|
· Poruszanie się tylko po wyznaczonych drogach transportowych · Parkowanie wózka w bezpiecznym i przeznaczonym do tego miejscu (zabieranie kluczyka przy opuszczaniu kabiny) · Jazda tyłem w sytuacji, kiedy duży ładunek ogranicza widoczność · Wykonywanie wszystkich operacji w pozycji siedzącej · Pobieranie ładunku możliwie blisko czoła wideł · Wyznaczanie obszaru pracy wózka (taśmy ostrzegawcze, barierki) · Redukowanie prędkości w zakrętach, przy skrzyżowaniach, w pobliżu innych wózków i przeszkód. · Utrzymywanie właściwej, bezpiecznej odległości od innych wózków, urządzeń i elementów stałych magazynu · Sprawdzanie wytrzymałości i zabezpieczenia ramp i pomostów, na które ma wjechać wózek · Poruszanie się wózkiem z widłami opuszczonymi i masztem skierowanym na „siebie” tj. na operatora. · Uważanie na pieszych poruszających się po magazynie |
· Przekraczanie dopuszczalnego udźwigu wózka · Podnoszenie i przemieszczanie niestabilnych ładunków lub ładunków, których środek ciężkości jest usytuowany poza środkiem ciężkości wózka · Jazda wózkiem z podniesionymi widłami · Podnoszenie i transportowanie osób na widłach · Przewożenie w kabinie wózka innych osób · Niedostosowanie prędkości do nawierzchni i warunków panujących w magazynie · Wykonywanie gwałtownych manewrów, skrętów etc. · Przesuwanie palet na regałach, zbyt gwałtowne pobieranie i układanie palet. · Holowanie innych wózków lub pojazdów wózkiem, który nie jest do tego przystosowany · Wychylanie się w trakcie jazdy poza obrys wózka · Skręcanie po pochyłościach, skręcanie z nadmierną prędkością. · Nagłe przyspieszanie i hamowanie, zbyt dynamiczna jazda. · Praca nieprzystosowanym wózkiem w pomieszczeniach zagrożonych wybuchem · Brak bieżącej kontroli stanu technicznego wózka |
Najczęstsze zagrożenia – niedoceniane, ale ważne
Do najczęściej identyfikowanych przez UDT zagrożeń należą m.in.: umieszczanie napisów na wózkach tylko w języku obcym i brak piktogramów, brak sygnału ostrzegawczego, włączającego się przy jeździe do tyłu, gdy strefa za wózkiem jest niewidoczna dla operatora. Kolejne przykłady to niezabezpieczone przed ewentualnym wypadnięciem baterie, niezabezpieczone po pracach konserwacyjnych pokrywy oraz brak w określonych sytuacjach odpowiednich osłon (np. tłumika, rury wydechowej, elementów ruchomych osprzętu silnika spalinowego jak np. wentylator czy przewodów hydraulicznych itp.).
Konsekwencje tego typu niedopatrzeń i błędów popełnianych przez operatorów mogą ponieść oni sami, inni pracownicy magazynu, a nawet całe przedsiębiorstwo (zniszczenie mienia, towarów, przestoje w pracy, nieobecność pracownika, odszkodowania).
- Bezpieczeństwo to proces, a nie stan dany nam raz na zawsze. Dlatego jednym z istotnych zadań kadry odpowiedzialnej za zarządzaniem magazynem jest przeprowadzanie regularnych, cyklicznych szkoleń z zakresu BHP, obejmujących również przepisy i zasady eksploatacji wózków widłowych – podsumowuje Marek Łabęda, z PROMAG S A.
(red)
