10 maja 2016 roku, w Warszawie odbyło się spotkanie w ramach Akademii Logistyki DHL Global Forwarding, tym razem na temat zmian w prawie celnym, które obowiązują od 1 maja 2016 roku. Było to już 4. spotkanie Akademii Logistyki DHL GF. Wzięło w nim udział ponad 140 przedstawicieli przedsiębiorstw, należących do grona klientów DHL Global Forwarding. Zmiany w prawie celnym omówili zaproszeni eksperci, przedstawiciele Ministerstwa Finansów i Służby Celnej: Piotr Pogorzelski, zastępca dyrektora Departamentu Polityki Celnej w Ministerstwie Finansów oraz Marzena Walczak, naczelnik Wydziału Obsługi Przedsiębiorców w Izbie Celnej w Warszawie.
- Zmieniające się regulacje w handlu międzynarodowym stały się dużym wyzwaniem. Dlatego wspólnie z takimi instytucjami jak Ministerstwo Finansów oraz Izba Celna pragniemy edukować i dzielić się swoim doświadczeniem z zakresu szeroko rozumianej tematyki celnej - powiedział, witając gości, Krzysztof Bielica, prezes zarządu DHL Global Forwarding,
Rewolucja w prawie celnym
Do 30 kwietnia 2016 r., import i eksport towarów podlegał przepisom Wspólnotowego kodeksu celnego. Od 1 maja 2016, przepisy te zostały zastąpione przez Unijny kodeks celny, wprowadzający też liczne rozporządzenia wykonawcze. Czemu tak się stało? Otóż w 2008 r., w ramach reformy prawa celnego ustanowiono Wspólnotowy kodeks celny, który jednak poza jego art. 30 nie był stosowany ze względu na brak przepisów wykonawczych. W związku z tym w 2011 r. zapadła decyzja o przekształceniu Wkc w Unijny kodeks celny ze względu na konieczność implementacji zmian wynikających z Traktatu Lizbońskiego (art. 290 i 291 – akty wykonawcze i delegowane). Zmiana ta, stała się nie tylko formalnością, która miała dopełnić wytyczne Traktatu Lizbońskiego, ale można ją nazwać „rewolucją” w prawie celnym, gdyż wprowadza szereg nowych pojęć i nowe zasady postępowania organów celnych wobec zobowiązanych podmiotów gospodarczych.
Najważniejsze zmiany dotyczą m.in.: długu celnego, procedur celnych, wewnętrznego i zewnętrznego tranzytu, składania zabezpieczenia w przypadku czasowego składowania i procedur specjalnych, zabezpieczenia generalnego oraz korzystania z zabezpieczenia generalnego w obniżonej wysokości, wiążących informacji taryfowych, wymiany informacji za pomocą technik elektronicznego przetwarzania danych, wprowadzenia możliwości samodzielnego korygowania zgłoszeń celnych w terminie 3 lat od daty przyjęcia zgłoszenia celnego, odprawy scentralizowanej i samoobsługi celnej, powszechności zabezpieczeń generalnych (możliwość obniżenia przy posiadaniu statusu AEO lub spełnieniu warunków dla AEO), ponownej weryfikacji pozwoleń, wartości celnej – nowe zasady dotyczące transakcji łańcuchowych i rabatów, inne.
Wszystkie operacje pomiędzy urzędem celnym a podmiotem gospodarczym będą musiały odbywać się drogą elektroniczną przy użyciu specjalnych systemów - zgodnie z art. 6 UKC wszelka wymiana informacji, takich jak deklaracje, zgłoszenia, wnioski lub decyzje, między organami celnymi oraz między przedsiębiorcami a organami celnymi, a także przechowywanie tych informacji zgodnie z wymogami przepisów prawa celnego, odbywa się za pomocą technik elektronicznego przetwarzania danych. Jednakże, aby spełnić ten wymóg wszyscy muszą mieć czas na dostosowanie się do niego, w związku z czym przewidziano okres przejściowy. Wymóg ten zawiesza się do 31 grudnia 2020 r. Do tego czasu zgodnie z art. 278, Ukc przewiduje wykorzystanie innych niż elektroniczne środków wymiany i przechowywania informacji, do czasu dostosowania lub wdrożenia odpowiednich systemów informatycznych. Dodatkowo, z uwagi na okres przejściowy dla aktualizacji systemów importowych przewiduje się rozwiązania przejściowe dla: procedur uproszczonych, obrotu pocztowego, deklaracji wartości celnej (DV1), wymiany i przechowywania informacji w zakresie powiadomień o przywozie towarów, powiadomień o przedstawieniu towarów oraz czasowego składowania. Przepisy przejściowe kształtują sytuację prawną od 1 maja 2016 r. do końca okresu przejściowego, czyli do 31 grudnia 2020 r., kiedy unijne i krajowe systemy informatyczne mają w pełni odpowiadać przepisom UKC. Informacje dotyczące wdrażania nowych funkcjonalności, dostosowujących te systemy do przepisów UKC będą udostępniane na stronie www.puesc.gov.pl.
Zgłoszenie pisemne SAD
Nadal podstawową formą zgłoszenia składanego w formie pisemnej jest dokument SAD, którego wzór i zasady wypełniania zostały określone w Dodatkach B1-D1 w Załączniku 9 do przejściowego rozporządzenia delegowanego. Wzór ten jest identyczny jak stosowany obecnie i zakres jego wykorzystania od 1 maja 2016 również nie uległ zmianom (stosowany sporadycznie w procedurach przywozowych; w procedurach wywozowych i tranzytowych zasadą jest zgłoszenie elektroniczne).
Zgłoszenie ustne – towary przewożone w bagażu osobistym
Przepisy unijne obowiązujące od 1 maja 2016 r., w zakresie ustnego zgłoszenia celnego w procedurach dopuszczenia do obrotu, odprawy czasowej i wywozu, zasadniczo nie uległy zmianie, jednakże zmiana dotyczy nowego podejścia do towarów przywożonych w bagażu osobistym oraz towarów wywożonych o określonej wartości lub ilości. Złożenie zgłoszenia celnego w formie ustnej jest możliwe:
a) w wywozie: – wobec towarów o charakterze niehandlowym oraz wobec towarów o charakterze handlowym o wartości nieprzekraczającej 1000 euro lub gdy ich masa netto nie przekracza 1000 kg,
b) w przywozie: – wobec towarów o charakterze niehandlowym oraz wobec towarów o charakterze handlowym, znajdujących się w bagażu osobistym podróżnych, o wartości nieprzekraczającej 1000 euro lub gdy ich masa netto nie przekracza 1000 kg.
Nowy podział procedur celnych
Unijny kodeks celny skraca listę procedur celnych. Zrezygnowano z podziału na przeznaczenie celne oraz procedury celne. Oznacza to, że wszystkie dotychczasowe przeznaczenia celne stają się od dnia 1 maja 2016 r. procedurami celnymi (z nielicznymi wyjątkami). Poza objęciem towarów procedurą celną, Ukc przewiduje regulowanie sytuacji towarów. Wśród procedur celnych Ukc wymienia: procedurę dopuszczenia do obrotu, procedury specjalne oraz wywóz. W ramach z kolei procedur specjalnych Ukc wyróżnia: tranzyt (zewnętrzny i wewnętrzny), składowanie (składowanie celne i wolne obszary celne), szczególne przeznaczenie (odprawa czasowa i końcowe przeznaczenie), przetwarzanie (uszlachetnianie czynne i bierne). Zlikwidowana zostanie procedura uszlachetniania czynnego w systemie ceł zwrotnych.
Przedstawicielstwo celne i samoobsługa celna
Unijny kodeks celny wprowadza definicję przedstawiciela celnego, którym jest każda osoba ustanowiona przez inną osobę w celu prowadzenia czynności i załatwiania formalności wymaganych przepisami prawa celnego przed organami celnymi. Tak więc, w przepisach celnych nie ma już pojęcia - agent celny. Tak jak w dotychczasowych przepisach przedstawicielstwo może być bezpośrednie lub pośrednie. Przedstawiciel celny nie musi mieć siedziby na obszarze celnym Unii jedynie w przypadku, gdy występuje na rzecz osoby, która nie musi mieć takiej siedziby.
Wprowadzono też zasadę pozwolenia na samoobsługę celną, które może zostać wydane przedsiębiorcom dokonującym zgłoszeń celnych w swoim imieniu i na swoją rzecz (art. 35a ustawa Prawo celne).
Postępowanie celne – prawo do wysłuchania!
W nowym prawie określono na nowo postępowanie z urzędu oraz wprowadzono podział na decyzje korzystne i niekorzystne. W postępowaniu celnym wprowadzono nową instytucję i pojęcie – tzw. „prawo do wysłuchania” - dla trybu wydawania decyzji niekorzystnej. Oznacza to, że art. 22 ust. 6 Ukc zobowiązuje organ celny przed wydaniem decyzji niekorzystnej do powiadomienia wnioskodawcy o podstawach, na których chce oprzeć swoje rozstrzygnięcie, dając jednocześnie wnioskodawcy możliwość przedstawienia swojego stanowiska (w terminie 30 dni). „Prawo do wysłuchania” to uprawnienie gwarantujące wnioskodawcy możliwość nie tylko zapoznania się ze stanowiskiem organu, ale także zaprezentowania swoich argumentów i przekonania organu do swojego sposobu rozwiązania sprawy.
UWAGA! Przepisy unijne określają wyjątki od zasady stosowania prawa do wysłuchania i 30 – dniowego terminu. Skrócenie 30-dniowego terminu jest możliwe z „inicjatywy” osoby, jeżeli wcześniej wypowie się w sprawie. Co do zasady prawa do wysłuchania na gruncie przepisów krajowych, przyjęto założenie, iż zainicjowanie takiego postępowania nie wymaga jego formalnego wszczęcia odrębnym aktem administracyjnym (tj. postanowieniem). Instytucja prawa do wysłuchania daje osobie zainteresowanej prawo do czynnego udziału w postępowaniu.
Odrębne postępowanie celne i podatkowe
Ze względu na wprowadzenie do unijnego kodeksu celnego przepisów dotyczących wydawania decyzji dotyczących stosowania przepisów prawa celnego (art. 22 – 32 Ukc) konieczne staje się wprowadzenie odrębnego trybu postępowania w sprawach celnych (ograniczone zastosowanie Ordynacji podatkowej). Tryb ten nie będzie jednak dotyczył podatków od importu towarów (VAT, akcyza). Podatki te, jak dotychczas, określane będą w decyzji wydawanej na podstawie Ordynacji podatkowej. Przepisy dotyczące postępowania celnego i podatkowego są na tyle odmienne (m. in. definicja decyzji, wszczęcie postępowania, prawo do bycia wysłuchanym), że nie będzie można ich połączyć i, jak dotychczas, określać kwoty podatku w decyzji dotyczącej należności celnej (zgodnie z art. 33 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług i art. 27 ust. 4 ustawy o podatku akcyzowym). Do tej pory określanie kwoty podatków w decyzji celnej nie było obligatoryjne. Organ celny mógł połączyć postępowania celne i podatkowe, mógł również prowadzić te postępowania odrębnie.
To tylko niektóre zmiany, omówione podczas Akademii Logistyki DHL GF, a ze szczegółami Unijnego kodeksu celnego można zapoznać się na stronie http://www.mf.gov.pl/sluzba-celna. Goście spotkania mieli też sporo pytań do przedstawicieli administracji celnej i ocenili bardzo pozytywnie inicjatywę DHL, zapowiadając swój udział w kolejnych spotkaniach Akademii Logistyki.
Portal Pracujwlogistyce.pl był patronem medialnym wydarzenia.
Opr. Beata Trochymiak