Już w latach 20. i 30. ubiegłego stulecia, hasła takie jak społeczna odpowiedzialność, dobre sąsiedztwo… – nie były obcymi zagadnieniami dla ówczesnych firm. Duże przedsiębiorstwa dbały o dobre relacje ze swoimi interesariuszami, włączając w te działania przede wszystkim pracowników. Właściciele firm, angażowali się w rozwój otoczenia w którym funkcjonowali, prowadzili wiele różnych aktywnościach społecznych, jak żłobki, przedszkola, kluby sportowe, czy kolonie dla dzieci pracowników. Bo też, dobrze wiedzieli, iż dobre relacje z pracownikami wpływają i przyspieszają rozwój biznesu. Cóż, minęło prawie 100 lat i temat powraca, pod nową nazwą, z odświeżoną ideą – CSR (corporate social responsibility) czyli społeczna odpowiedzialność biznesu.
CSR – to hasło w ostatnich latach bardzo modne, i zapewne wszyscy w biznesie już gdzieś o nim słyszeli, tylko jest jeden problem… nie wszyscy wiedzą, jak prawidłowo je definiować! – Nadal wiele firm kojarzy CSR przeważnie z działalnością charytatywną. A CSR jest ściśle związany z całym biznesem, to sposób w jaki zarządzamy przedsiębiorstwem. Dążmy do tego, aby społeczna odpowiedzialność służyła budowaniu trwałych wartości firmy – wyjaśniała, Aleksandra Stanek-Kowalczyk, menedżer, zespół ds. zrównoważonego rozwoju CE, Deloitte – podczas seminarium pt. „Raportowanie społeczne i ekonomia społeczna. czyli Versus?”, które zorganizowała Grupa Raben pod koniec lutego 2016 roku, pod patronatem Urzędu Marszałkowskiego w Poznaniu z udziałem interesariuszy oraz przedsiębiorstw społecznych.
4 wymiary CSR
W określeniu działalności CSR wyróżnia się 4 podstawowe wymiary, którymi należy się kierować w biznesie prowadzonym zgodnie ze społeczną odpowiedzialnością:
1. Odpowiedzialność rynkowa, np. odpowiedzialny łańcuch dostaw;
2. Miejsca pracy, czyli to w jaki sposób zarządzamy naszymi pracownikami, co robimy aby miejsce pracy było tym, do którego pracownicy przychodzą, bo chcą, a nie dlatego, że muszą;
3. Środowisko naturalne, co i jak robimy, aby zminimalizować nasz negatywny wpływ na środowisko;
4. Społeczności lokalne, zaangażowanie społeczne – filantropia, działalność charytatywna.
Sięgnij po normę ISO 26000 Guidance on social responsibility
Przedsiębiorstwa, które nie mają doświadczenia w CSR, mogą skorzystać ze specjalnej normy dotyczącej odpowiedzialności społecznej – ISO 26000 (Polska Norma PN-ISO 26000:2012 Wytyczne dotyczące społecznej odpowiedzialności z 2012 r.). Co ciekawe, ta norma jest niecertyfikowana, a dostępna jest w postaci dokumentu, czyli zbioru pewnych wytycznych, jak należy działać jako firma odpowiedzialna społecznie. Z tej normy nie ma certyfikacji i audytów. Norma odpowiedzialności społecznej nie dotyczy wyłącznie przedsiębiorstw, ale wszystkich organizacji, np. szkół, urzędów, itp.
Dyrektywa o raportowaniu CSR
Już niebawem wejdzie w życie kolejny dokument nt. CSR - unijna dyrektywa 2014/95/UE (z listopada 2014 r.), określająca obowiązki przedsiębiorstw - od roku 2017, dotycząca raportowania działalności CSR. Obowiązek raportowania będzie dotyczyć przedsiębiorstw, które mają średnioroczne zatrudnienie powyżej 500 osób i osiągają sumę bilansową powyżej 20 mln EUR lub obroty netto powyżej 40 mln EUR. Dyrektywa określa 4 obszary, w zakresie których przedsiębiorcy będą musieli ujawniać dane ze swojej działalności: etyka i prawa człowieka, środowisko naturalne, otoczenie społeczne, aspekty pracownicze (np. w zakresie różnorodności zatrudnienia). W tym ostatnim punkcie, dyrektywa rozszerza obowiązek raportowania na wszystkie spółki giełdowe, które zatrudniają powyżej 250 osób i spełniają jedno z ww. kryterium finansowe. Te firmy będą musiały ujawniać dane dotyczące różnorodności zatrudnienia, tj. składu kadry kierowniczej, składu zarządu (np. liczba zatrudnionych kobiet i mężczyzn, wiek zatrudnionych, itp.). Resortem odpowiedzialnym w Polsce za wdrożenie dyrektywy jest Ministerstwo Finansów.
Raportowanie w praktyce
Wraz z przybliżającą się datą wejścia dyrektywy w życie, temat raportowania społecznego staje się coraz bardziej „gorący”. Jak się zabrać za raport, jakimi trendami się kierować? Otóż wytyczne i wskaźniki raportowania określone są przez organizację GRI (Global Reporting Initiative). Najnowsze wytyczne - GRI G4, wydane w 2013 r., wskazują sposób i proces przygotowania raportu. Dobry raport, to taki, który dokładne definiuje co robimy w zakresie CSR. Co jest istotne - nie można napisać dobrego raportu, nie pytając interesariuszy, czego oczekują w takim raporcie! Jeśli chodzi o trendy w raportowaniu, to eksperci od CSR wskazują na trzy: mierzenie wpływu naszych działań na otoczenie, zintegrowane raportowanie (czyli integracja z raportowaniem danych finansowych), skracanie raportów (krótko i na temat, to co jest najważniejsze). Przykłady raportów można zobaczyć w bazie raportów GRI (https://www.globalreporting.org).
Miejsce „Przedsiębiorstw Społecznych” w biznesie
Samo napisanie strategii i potem raportu nie oznacza, że CSR jest skutecznie realizowany. Pomóc może nam współpraca z przedsiębiorstwami społecznymi (spółdzielniami społecznymi) - jeden ze sposobów działalności gospodarczej, który łączy w sobie cele społeczne i ekonomiczne (tzw. gospodarka społeczna lub przedsiębiorczość społeczna). Spółdzielnie społeczne mogą być współtworzone przez przedsiębiorstwa. Po co się je tworzy? Aby wspomóc zaktywizować zawodowo osoby trwale wykluczone z rynku pracy. Jak ważne jest taka współpraca, przekonała się o tym Grupa Raben, która podjęła się kooperacji z kilkoma spółdzielniami społecznymi. O to niektóre przykłady:
- kooperacja ze Spółdzielnią Socjalną KOSS z Kościana - daje zatrudnienie osobom niepełnosprawnym intelektualnie; pracownicy spółdzielni są odpowiedzialni między innymi za etykietowanie produktów oraz ich przepakowywanie i konfekcjonowanie w magazynach Grupy Raben;
- współpraca ze Spółdzielnią Socjalną Otwarci z Konina – pracownicy tej organizacji szyją elementy odzieży roboczej dla kierowców i pracowników administracji; Warsztaty Terapii Zajęciowej w Piaskach k. Gostynia z osobami niepełnosprawnymi intelektualnie, podczas których powstają gadżety dla firmy Raben – ekologiczne ciężarówki z drewna.
Jak rozpocząć współpracę ze spółdzielnią społeczną?
Współpracę między biznesem, a ekonomią społeczną promuje np. Stowarzyszenie Na Rzecz Spółdzielni Socjalnych z Poznania, które silnie wspierało również porozumienie między spółdzielniami a Grupą Raben. Kooperacja, jaką oferuję Grupa Raben, jest dobrym przykładem włączającego modelu biznesu, który polega na angażowaniu grup wykluczonych na otwartym rynku pracy w życie społeczne i zawodowe. Obecnie w Polsce działa ponad 1300 spółdzielni społecznych, co roku powstają nowe. Szacuje się, że do roku 2020 będzie ich ok. 5 tys. Więcej informacji na temat możliwości współpracy ze spółdzielniami społecznymi oraz w jaki sposób założyć przedsiębiorstwo społeczne można uzyskać w wojewódzkich Ośrodkach Wsparcia Ekonomii Społecznej, a także na stronach: http://www.ekonomiaspoleczna.pl, http://wybieram.es/.
Zachęcam do zainteresowania się tym tematem, bez względu na to, czy jesteśmy dużym, czy też małym przedsiębiorstwem. Prędzej, czy później jakieś dyrektywy, albo inne uregulowania prawdopodobnie zmuszą większość przedsiębiorstw do zaangażowania się w CSR. Ale czy wówczas z przymusu będzie można osiągnąć korzyści i satysfakcję? Więc jeśli już możemy rozpocząć działalność i zaangażowanie społeczne, potraktujmy to jako przywilej, a nie konieczność. Badania nad działalnością CSR wskazują, że firmy, które były sceptycznie nastawione do CSR, za najważniejszy rezultat z takiej działalności wskazały poprawę relacji ze swoimi pracownikami, i choćby tylko taki był z tego efekt, to warto!
Opr. Beata Trochymiak