Przewoźnik (zarejestrowana w Polsce spółka z o.o.) zawarł z niemieckim kontrahentem umowę, na podstawie której przewiózł ładunek transportem drogowym z terytorium Hiszpanii do Polski. W jaki sposób Spółka, będąca usługodawcą, powinna rozliczyć podatek VAT od wykonanej usługi?
Na wstępie zauważyć trzeba, iż zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt. 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem VAT w Polsce podlegają usługi wykonane na terytorium kraju. W pierwszej kolejności zatem należy ustalić, w jakim kraju usługa - w rozumieniu przepisów o VAT – została wykonana. Otóż, do usług świadczonych na rzecz podatników tj. m.in. podmiotów prowadzących działalność gospodarczą zastosowanie znajduje art. 28b ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem, miejscem świadczenia (krajem opodatkowania) usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika (przedsiębiorcy) jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej. Przyjmując zatem, że niemiecki kontrahent jest zarejestrowanym w Niemczech płatnikiem podatku VAT i nie posiada w Polsce stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej (np. oddziału), dla którego świadczona byłaby usługa uznać należy, że miejsce świadczenia, a zarazem opodatkowania usługi transportowej przypada na terytorium Niemiec (miejsce siedziby działalności gospodarczej usługobiorcy).
Rozliczenie VAT w innym kraju UE
Jeżeli przewoźnik nie posiada stałego miejsca prowadzenia działalności w kraju członkowskim UE, ale świadczy usługi na rzecz podatników VAT zarejestrowanych w tym kraju, to powinien rozważyć rejestrację jako płatnika podatku VAT w tym kraju, bądź - co zdarza się zdecydowanie częściej – stosować mechanizmu odwróconego obciążenia (reverse charge). Przepisy przewidują bowiem możliwość przeniesienia obowiązku rozliczenia podatku VAT z usługodawcy na usługobiorcę, jeżeli usługi są świadczone przez podatnika niemającego siedziby na terytorium tego państwa członkowskiego UE.
Obowiązki ciążące na podatniku w Polsce
Wypada także nadmienić, iż pomimo rozliczenia podatku VAT przez usługobiorcę, na przewoźniku ciążą określone obowiązki o charakterze techniczno-ewidencyjnym, a także przysługują mu pewne uprawnienia. Przewoźnik, powinien udokumentować świadczenie usług, dla których miejscem opodatkowania jest terytorium państwa członkowskiego (innego niż terytorium kraju), poprzez wystawienie faktury sprzedaży (art. 106 ust. 1 w zw. z ust. 2 ustawy o VAT). Faktury stwierdzające dokonanie dostawy towarów lub świadczenia usług, dla których miejscem opodatkowania jest terytorium państwa członkowskiego (innego niż terytorium Polski), powinny zawierać te same dane, co faktura wystawiana w obrocie krajowym wyjątkiem stawki i kwoty podatku oraz kwoty należności wraz z podatkiem (§ 26 ust. 2 w zw. z ust. 1 rozporządzenia w sprawie m.in. wystawiania faktur).
Ponadto, zgodnie z § 26 ust. 4 ww. rozporządzenia, wystawiona faktura powinna zawierać numer, pod którym nabywca usługi jest zidentyfikowany na potrzeby podatku od wartości dodanej na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju (w tym przypadku numer VAT DE kontrahenta ), oraz jedną z poniższych uwag:
1) adnotację, że podatek rozlicza nabywca lub
2) wskazanie właściwego przepisu ustawy (art. 28b) lub dyrektywy (art. 196), wskazującego, że podatek rozlicza nabywca, lub
3) oznaczenie "odwrotne obciążenie".
Świadczenie usług tego rodzaju przewoźnik powinien wykazać w deklaracji VAT-7, po stronie podatku należnego – w pozycji:
1. „Dostawa towarów oraz świadczenie usług poza terytorium kraju” - pole: 2 części C deklaracji VAT-7, oraz
2. „w tym świadczenie usług, o których mowa w art. 100 ust. 1 pkt 4 ustawy” - pole 22 części C deklaracji VAT-7.
Podatnicy, którzy świadczą usługi transportowe (usługi inne niż objęte stawka 0% albo zwolnione z VAT po stronie usługobiorcy) opodatkowane na terytorium innego niż Polska kraju członkowskiego UE, muszą wykazywać te transakcje w informacji podsumowującej (art. 100 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT).
Prawo do odliczenia podatku naliczonego
W myśl art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT, podatnik ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, jeżeli importowane lub nabyte towary i usługi dotyczą dostawy towarów lub świadczenia usług przez podatnika poza terytorium kraju, jeżeli kwoty te mogłyby być odliczone, gdyby czynności te były wykonywane na terytorium kraju, a podatnik posiada dokumenty, z których wynika związek odliczonego podatku z tymi czynnościami. Niewątpliwie, gdyby usługa transportowa została wykonana na rzecz polskiego podatnika VAT - wówczas miejscem wykonania usługi byłoby terytorium Polski – to stanowiłaby ona czynność podlegającą opodatkowaniu, a w konsekwencji przewoźnikowi/spedytorowi przysługiwałoby prawo do odliczenia podatku naliczonego od towarów i usług wykorzystanych do wykonania przedmiotowej usługi. Dlatego też, o ile przewoźnik posiada dokumenty potwierdzające związek odliczonego podatku z świadczoną na rzecz dostawców usługą (np. umowę), ma on prawo do odliczenia podatku naliczonego. W tym miejscu należy jednak zauważyć, iż ustawa o VAT pod pojęciem podatku rozumie wyłącznie podatek od towarów i usług nakładany na podstawie tej ustawy, od tak rozumianego podatku ustawa wyraźnie odróżnia podatek od wartości dodanej nakładany przez inne kraje członkowskie UE. Odnosząc się do analizowanego stanu faktycznego stwierdzić należy, że przewoźnik nie ma prawa do odliczenia podatku VAT zawartego w cenie nabywanych towarów i usług (np. paliwa), jeżeli podatek ten został naliczony przez inny niż Polska kraj.
Autor: Bartosz Nowodworski ECDDP Sp. z o.o.