Co można dofinansować z UE - Nowa Perspektywa UE 2014 – 2020

Budżet do rozdysponowania w ramach nowej Perspektywy Finansowej UE na lata 2014-2020 to 82,5 mld EUR. Programy, w ramach których będzie można ubiegać się o dofinansowanie, często stanowią kontynuację programów z poprzedniej perspektywy, tj. 2007-2013, tym niemniej spodziewać się należy szeregu nowości, zwłaszcza w odniesieniu do reguł ubiegania się o dofinansowanie. W konsekwencji, pomimo iż środków będzie więcej, to może okazać się, że zasady, na jakich będzie można je uzyskać, będą znacznie bardziej skomplikowane. W szczególności dotyczy to firm prywatnych i związane jest ze zmianą reguł pomocy publicznej ustalanych na poziomie Komisji Europejskiej.
10 mld euro więcej
Pula środków z budżetu UE, jaką przyznano Polsce na dofinansowanie w ramach Funduszy Strukturalnych UE na lata 2014-2020, będzie o 10 mld EUR większa (jest to „bazowa” alokacja – po odliczeniu tzw. transferów pozostaje około 77 mld EUR) w porównaniu  do poprzedniej perspektywy finansowej (2007-2013) i zamyka się w kwocie 82,5 mld EUR. Środki te będą trafiały do beneficjentów za pośrednictwem 5 programów operacyjnych wdrażanych na szczeblu centralnym, 16 regionalnych programów operacyjnych i jednego programu ponadregionalnego.

Tabela 1: Porównanie programów i budżetów w Perspektywie UE 2007-2013 i Perspektywie UE 2014-2020 (źródło: Crido Taxand na podstawie Umowy Partnerstwa)

Nowe programy w dużej mierze stanowią kontynuację kierunków wsparcia z poprzedniej perspektywy. W ostatniej perspektywie tylko w ramach POIG 4.5.2, 121 projektów usługowych o wartości 4 mld zł otrzymało dofinansowanie w wysokości 1,3 mld zł i zadeklarowało zatrudnienie 12 tys. osób. 26 projektów produkcyjnych w ramach POIG 4.5.1 o wartości 7,5 mld zł otrzymało dofinansowanie w wysokości 2 mld zł. To jest dla nas najlepszy dowód na realny wpływ funduszy unijnych na polską gospodarkę - mówi Sławomir Majman, Prezes PAIiIZ.
Następcą skierowanego w latach 2007-2013 do przedsiębiorców Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (PO IG) jest PO Inteligentny Rozwój (PO IR), przy czym PO IR kładzie zdecydowanie większy nacisk na wspieranie działalności badawczo-rozwojowej, co wyraża się zarówno w ilości środków przeznaczonych na ten cel, jak i w różnorodności planowanych instrumentów. PO IR przewiduje również, tak jak jego poprzednik, wspieranie inwestycji przedsiębiorstw, ale na mniejszą skalę. Z kolei, wsparcie szeroko rozumianej sfery e-gospodarki i e-administracji, przewidziane w osi VII i VIII PO IG zostało wyodrębnione w nowy program – PO Polska Cyfrowa.
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko również w nowej perspektywie wspierać będzie głównie budowę infrastruktury transportowej, wodno-kanalizacyjnej i gospodarki odpadami. Ponadto wsparcie przeznaczone będzie na ograniczenie negatywnego wpływu działalności gospodarczej na środowisko naturalne (w odróżnieniu od reguł perspektywy 2007-2013, mniejszy nacisk położony zostanie na dostosowanie do norm). W sektorze energetyki dofinansowywane będą głównie źródła odnawialne oraz wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła w wysokosprawnej kogeneracji.
Program Operacyjny Polska Wschodnia, to program skierowany do województw Polski Wschodniej i adresujący ich specjalne potrzeby. Stanowi on bezpośrednią kontynuację PO Rozwój Polski Wschodniej.
PO Wiedza Edukacja Rozwój jest następcą PO Kapitał Ludzki, przy czym w nowej perspektywie program ten w zdecydowanie mniejszym stopniu ukierunkowany jest na bezpośrednie wspieranie projektów szkoleniowych – jego celem jest przede wszystkim dofinansowanie projektów systemowych, w tym budowa systemu, za pośrednictwem którego wsparcie na projekty szkoleniowe będzie przyznawane w Regionalnych Programach Operacyjnych.
Więcej dla regionów
Na szczeblu regionalnym wsparcie z funduszy strukturalnych, tak jak w poprzedniej perspektywie, przyznawane będzie w ramach szesnastu RPO, przy czym w porównaniu do okresu 2007-2013 kwota środków unijnych przeznaczona do dystrybucji przez regiony jest ok. dwukrotnie wyższa.
Istotną nowością w porównaniu do poprzedniej perspektywy jest silne ukierunkowanie wsparcia. Wyrazem tej tendencji jest przede wszystkim koncepcja inteligentnych specjalizacji oraz Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT). Inteligentne specjalizacje to ustalane na szczeblu krajowym i regionalnym obszary tematyczne, kluczowe z punktu widzenia możliwości rozwoju Polski czy danego regionu, w związku z czym zakłada się, że to na tych właśnie tematach powinno koncentrować się wsparcie. W praktyce oznacza to, że wpisywanie się danego projektu w obszar inteligentnej specjalizacji będzie co najmniej zwiększało szanse na uzyskanie wsparcia, a być może nawet będzie stanowiło warunek konieczny, żeby to wsparcie uzyskać. Z kolei ZIT są nowym instrumentem mającym wspierać rozwój terytorialny – koncepcja ta opiera się na założeniu że w celu lepszego oddziaływania na rozwój danego obszaru, dofinansowane projekty powinny być zintegrowane tematycznie. W efekcie wspierane będą różne tematycznie, ale komplementarne wobec siebie projekty. ZIT-y realizowane będą przede wszystkim w miastach wojewódzkich i obszarach powiązanych z nimi funkcjonalnie.
Pomoc publiczna według nowych reguł
Nowa perspektywa finansowa UE na lata 2014-2020 przynosi ze sobą też bardzo duże zmiany w zakresie reguł pomocy publicznej, które w znaczącym stopniu determinują możliwość pozyskania dofinansowania przez przedsiębiorców, jak i jego atrakcyjność. Przede wszystkim, w zakresie wsparcia na nowe inwestycje przedsiębiorstw (tzw. pomoc regionalna), nastąpi znaczące pogorszenie warunków uzyskiwania wsparcia w porównaniu do okresu 2007-2013. Podstawowa zmiana to obniżenie (wyrażonych procentowo) maksymalnych pułapów dofinansowania, co wynika z faktu, iż polskie regiony rozwinęły się w stosunku do średniej unijnej na tyle, iż wsparcie im przyznawane powinno być niższe. W efekcie, jedynie 4 województwa Polski wschodniej utrzymały najwyższy (50%) limit pomocy – w pozostałych regionach maksymalne wsparcie spadło do 35 a nawet 25% (z poziomu 50 lub 40%). W specyficznej sytuacji znajduje się woj. mazowieckie – w poprzedniej perspektywie uprawnione do 30% limitu – w nowym rozdaniu limit ten wyniesie 35%, z wyjątkiem podregionu zachodniego (20%) i m.st. Warszawa (do końca 2017 – 15%, następnie jedynie 10%)*. Specyficzna sytuacja woj. mazowieckiego wyraża się również w tym, iż duże firmy, które planują rozbudowę swych zakładów zlokalizowanych w tym regionie będą mogły uzyskać dofinansowanie jedynie na dywersyfikację w kierunku nowych branż.

Mapa 1. – Mapa pomocy regionalnej 2014-2020 (Intensywność pomocy dla dużych przedsiębiorstw (mikro i małe przedsiębiorstwa: + 20 p.p. / średnie przedsiębiorstwa: + 10 p.p.) - źr. Crido Taxand na podstawie www.europa.eu

Na znaczeniu w nowej perspektywie 2014-2020 zyska z kolei tzw. pomoc horyzontalna na ochronę środowiska i energetykę, co wynika m.in. z faktu wyłączenia sektora energetycznego z reguł pomocy regionalnej. Oznacza to, że efektywne wsparcie dla tego sektora ulegnie obniżeniu, ponieważ reguły wyliczania wsparcia w przypadku pomocy horyzontalnej są dużo mniej korzystne (dofinansowane są tylko „dodatkowe” koszty niezbędne do osiągnięcia efektu ekologicznego, a nie cała inwestycja). Co więcej, mocno ograniczone zostanie wsparcie dla „konwencjonalnej” energetyki.

Spośród zmian w pozostałych rodzajach pomocy publicznej warto pamiętać jeszcze o:
•    Pomoc de minimis – limit pomocy pozostaje teoretycznie niezmieniony (co do zasady 200 tys. EUR na 3 lata), tym niemiej będzie on odnoszony już nie do pojedynczego przedsiębiorstwa, a do grupy podmiotów powiązanych, co w efekcie oznaczać może istotne ograniczenie (zwłaszcza w przypadku dużych grup kapitałowych);
•    Pomoc horyzontalna na B+R - odstąpiono od konieczności zwrotu dofinansowania w przypadku wygospodarowywania przychodów z prototypów;
•    Pomoc horyzontalna na szkolenia – zrezygnowano z podziału na szkolenia specjalistyczne i ogólne.
Wiele zmian jakie wprowadzono w regułach ubiegania się o dofinasowanie przez przedsiębiorców można oceniać jako niekorzystne, gdyż wpływają one na skomplikowanie procesu aplikowania o dofinansowanie lub na zmniejszenie atrakcyjności uzyskanego dofinansowania. Tym niemniej biorąc pod uwagę ilość środków, jakie przyznano Polsce na lata 2014-2020, warto starać się pozyskać fundusze unijne na rozwój swojego biznesu ¬– mówi Szymon Żółciński, partner w Dziale Doradztwa Europejskiego Crido Taxand.
(źr. Crido Taxand)