Na polskim rynku transportowym brakuje co najmniej 100 tys. zawodowych kierowców, co stanowi 20 procentowy deficyt w ich zatrudnieniu. Uniemożliwia to przewoźnikom uzyskanie większej efektywności oraz możliwości elastycznego reagowania na wahania rynkowe - tak wynika z raportu „Rynek pracy kierowców w Polsce”, który opracowała firma PricewaterhouseCoopers we współpracy ze Związkiem Pracodawców „Transport i Logistyka Polska”.
Jak policzono deficyt kierowców na rynku? – „W ciągu ostatnich lat intensywność wykorzystania taboru wzrosła o około 12-15 proc., zaś wzrost intensywności pracy kierowców wyniósł około 20 proc. Przyjmując, iż w roku 2004 liczba kierowców pracujących w przedsiębiorstwach transportowych w Polsce była bliska optymalnej, można traktować tę liczbę jako szacunek skali niedoboru kierowców na polskim rynku na podstawie danych makroekonomicznych.” Jak twierdzą autorzy raportu - w Polsce nie są dostępne dane, umożliwiające precyzyjne określenie liczby aktywnych zawodowo kierowców pojazdów ciężarowych. Ich liczbę można oszacować na podstawie informacji o liczbie osób odbywających co roku szkolenia okresowe oraz uzyskujących kwalifikacje. Na podstawie tych danych TLP i PwC szacują, że liczba ta wynosi obecnie około 500-550 tysięcy. Tak więc, około 20-procentowa skala niedoboru oznacza, że na rynku powinno być obecnie o ponad 100-110 tysięcy aktywnych kierowców zawodowych więcej. Niestety, jak wynika z raportu, rocznie z zawodu odchodzi około 25 tysięcy osób, zaś liczba osób uzyskujących kwalifikację wstępną w tym samym okresie to około 35 tysięcy. A zapotrzebowanie na kierowców w latach 2016-2025 będzie rosło w tempie 2,5 proc.-3 proc. rocznie – wynika z wyliczeń TLP i PwC. Oczekuje się również, iż w latach 2016-2025 tempo wzrostu krajowego przewozu rzeczy wyniesie około 3,5 proc.-4 proc., a tempo przewozów międzynarodowych około 1,8 proc.-2,2 proc. rocznie.
Kierowcy na rynku pracy - czemu odchodzą z zawodu?
Choć wysokość wynagrodzeń oraz świadczeń związanych z rozliczaniem podróży służbowych otrzymywanych przez kierowców jest dosyć wysoka i atrakcyjna (6,5-7 tysięcy złotych brutto, na trasach krajowych o ok. 2000 zł) w porównaniu z innymi grupami zawodowymi w Polsce, to rotacja wśród kierowców jest na bardzo wysokim poziomie.
Z przeprowadzonych badań przez PwC wynika, że liczba kierowców planujących w najbliższym czasie zmienić zawód lub pracodawcę wynosi około 20 proc. Najczęściej podawanym powodem odejść jest poczucie, iż poziom wynagrodzenia nie rekompensuje w pełni niedogodności pracy kierowcy, tj. długie i częste rozstania z rodzinami, a także niewygodne i ubogie wyposażenie pojazdów oraz zła współpraca z przełożonymi. Patrząc od strony firm transportowych, to połowa z nich deklarowała rotację kierowców niższą, niż 10 proc. rocznie. Kolejne 37 proc. odnotowało ją w przedziale 10-30 proc. Co trzeci zbadany przez TLP i PwC przewoźnik dysponujący flotą liczniejszą niż 50 pojazdów miał rotację wyższą niż 30 proc. rocznie. Większość kierowców nie ma żadnego problemu ze znalezieniem zatrudnienia – jak wynika z omawianego raportu– aż 72 proc. znajduje pracę w czasie krótszym niż tydzień.
Przeciętny kierowca to 40-latek z 13-letnim stażem pracy.
Co piąty kierowca rozważa obecnie zmianę pracodawcy.
Szacunkowy koszt uzyskania uprawnień do wykonywania zawodu kierowcy pojazdu ciężarowego wynosi 9815 – 12.265 zł
Skutki braku kierowców na rynku
Jak wskazują eksperci PracewaterhouseCoopers - pogłębianie się niedoboru kierowców na rynku będzie miało szereg negatywnych konsekwencji zarówno dla przewoźników, jak i dla innych obszarów gospodarki narodowej. Firmy transportowe nie będą mogły realizować zakontraktowanych kursów, nie będą w stanie elastycznie reagować na wahania w zakresie zleceń, ani pozwolić sobie na przyjaźniejszy kierowcom tryb pracy, zaś koszty będą rosły ( koszt jednodniowego przestoju samochodu ciężarowego, włącznie z utraconymi korzyściami, może wynosić nawet 650 EUR). Doprowadzi to do spowolnienia rozwoju transportu drogowego, co odczują inne branże np. motoryzacyjna (przedsiębiorstwa zajmujące się importem pojazdów ciężarowych oraz importem lub produkcją naczep i przyczep).
Co można zrobić – aby zwiększyć dostępność kierowców na rynku pracy?
Powszechność deficytu zawodowych kierowców nie tylko w Polsce, ale i w całej Europie oraz jego skala powoduje, iż nie da się rozwiązać tego problem ad hoc. Sytuacja ta wymaga podjęcia szeregu różnych, długofalowych działań zarówno przez administrację publiczną, przewoźników jak i ośrodki szkoleniowe - np. powinno się zapewnić dofinansowanie uzyskania pełnych uprawnień dla absolwentów klas o profilu kierowca-mechanik, a przede wszystkim promować zawód kierowcy. Oprócz tego, jak wskazują autorzy raportu - warto zastanowić się nad wprowadzeniem regulacji ułatwiających cudzoziemcom podjęcie oraz kontynuację pracy w zawodzie kierowcy oraz należałoby podjąć na forum europejskim inicjatywy zmierzające do uelastycznienia czasu pracy kierowców.
(red/źr. raport „Rynek pracy kierowców w Polsce”, opr. przez firmę PricewaterhouseCoopers we współpracy ze Związkiem Pracodawców „Transport i Logistyka Polska”, październik 2016, więcej na temat raportu na stronie: http://tlp.org.pl/?page_id=1635&lang=pl)
