Kobiety często pracują w innych zawodach i branżach niż mężczyźni, mają inne wynagrodzenie i czas pracy. Przeciętne wynagrodzenie kobiet jest niższe od wynagrodzenia mężczyzn, również poziom aktywności zawodowej kobiet jest niższy niż mężczyzn – wynika z najnowszego opracowania Głównego Urzędu Statystycznego na temat kobiet i mężczyzn na rynku pracy.
Poziom aktywności zawodowej kobiet jest niższy niż mężczyzn. Między 2012 a 2015 rokiem współczynnik aktywności zawodowej kobiet (ogółem) nieznacznie zwiększył się i w 2015 ukształtował na poziomie 48,6 proc. Dla mężczyzn wskaźnik zwiększył się nieznacznie do poziomu 65 proc. Cały czas utrzymuje się więc różnica około 16 punktów procentowych (dla porównania w latach 50. odsetek pracujących kobiet w Polsce wyniósł ok. 31 proc., na początku lat 70. przekroczył 40 proc., a 2014 roku zbliżył się do 49). W 2015 r. na 1000 aktywnych zawodowo mężczyzn przypadało – 538 biernych zawodowo, podczas gdy na 1000 aktywnych zawodowo kobiet - przypadało 1056 biernych zawodowo. Ludność bierną zawodowo stanowią głównie kobiety – 61,6 proc. Najwięcej aktywnych zawodowo kobiet jest w wieku 40–49 lat (na 1000 kobiet 831 pracowało bądź poszukiwało pracy), natomiast wśród mężczyzn w wieku 30-34 lat (na 1000 mężczyzn 944 pracowało lub poszukiwało pracy).
Liczba pracujących mężczyzn a pracujące kobiety
Jak wskazuje GUS, w wyniku spadku bezrobocia od 2012 roku znacząco wzrosła liczba pracujących – zarówno kobiet jak i mężczyzn, osiągając odpowiednio w 2015 roku 6,9 mln i 8,8 mln osób. Pomimo spadku bezrobocia w ostatnich latach, to kobiety przeważały wśród bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy – na koniec 2015 r. zarejestrowanych było o 69 tys. więcej kobiet niż mężczyzn. Mężczyźni nieco częściej niż kobiety są zagrożeni bezrobociem długotrwałym. W IV kwartale 2015 r. (według badania BAEL) 31 proc. bezrobotnych mężczyzn i 28 proc. bezrobotnych kobiet pozostawało bez pracy dłużej niż rok. Najwyższa stopa bezrobocia dotyczy osób najmłodszych, a stabilizuje się dla osób powyżej 30 roku życia. Jednakże w grupie najstarszych (55 lat i więcej) bezrobocie jest nieco wyższe wśród mężczyzn, podczas gdy w pozostałych grupach wiekowych jest wyższe wśród kobiet. Stopa bezrobocia jest znacznie niższa wśród osób z wykształceniem wyższym niż wśród posiadających wykształcenie średnie, zasadnicze zawodowe czy podstawowe (dotyczy to zarówno kobiet jak i mężczyzn). Pomimo lepszego wykształcenia, stopa bezrobocia kobiet była wyższa niż stopa bezrobocia mężczyzn dla wszystkich poziomów wykształcenia. Pracujące kobiety najczęściej posiadają wykształcenie wyższe (42,3 proc. ogółu kobiet pracujących), a następnie policealne i średnie zawodowe (25,7 proc.). Wśród pracujących mężczyzn dominują z wykształceniem zasadniczym zawodowym (32,1 proc.), a potem policealnym i średnim zawodowym (27,8 proc.).
Gdzie pracują kobiety, a gdzie pracują mężczyźni
Blisko 1/3 kobiet pracuje w sektorze publicznym, gdzie zatrudnionych jest niespełna 17 proc. mężczyzn. Wśród kobiet jest wyższy odsetek pracujących najemnie i pomagających bezpłatnie członkom rodzin, a niższy – pracujących na własny rachunek i pracodawców. Kobiety ponad dwukrotnie częściej niż mężczyźni pracują w niepełnym wymiarze czasu pracy – blisko 11 proc. spośród nich wykonuje pracę w niepełnym wymiarze. W przypadku kobiet przyczyną tego jest konieczność opieki nad dziećmi lub innymi osobami – co praktycznie nie występuje wśród mężczyzn. Najwyższy odsetek kobiet odnotowano wśród pracowników usług i sprzedawców (66 proc.), specjalistów (62 proc.) oraz pracowników biurowych (60 proc.). Najmniej kobiet pracowało w zawodach: robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (12 proc.) oraz operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń (14 proc.). Do najbardziej sfeminizowanych sekcji gospodarki narodowej należą: opieka zdrowotna i pomoc społeczna oraz edukacja, w których kobiety stanowiły ok. 8 na 10 pracujących.
Kto pracuje dłużej – kobiety czy mężczyźni?
Mężczyźni pracują przeciętnie o 4 godziny dłużej w tygodniu niż kobiety. Wynika to przede wszystkim z tego, że dwa razy wyższy odsetek kobiet niż mężczyzn pracuje w niepełnym wymiarze czasu. 78,8 proc. mężczyzn pracuje przynajmniej 40 godzin tygodniowo, dla kobiet ten odsetek wynosi 65,8 proc. Mniej niż 40 godzin w tygodniu pracuje 27 proc. kobiet i 18,2 proc. mężczyzn. Pracownicy posiadający umowę o pracę na czas określony to grupa o niższej pewności zatrudnienia. Taki typ umowy posiada 27,7 proc. kobiet i 28 proc. mężczyzn. Umowę na czas określony posiada co trzeci pracownik w wieku 25–34 lata i wraz ze wzrostem wieku odsetek osób pracujących na czas określony maleje. Dotyczy to zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Umowy na czas określony wśród pracowników w wieku 55 lat i więcej doty¬czą częściej mężczyzn (12,2 proc.) niż kobiet (8,5 proc.).
Kobiety zarabiają mniej!
Przeciętne wynagrodzenie kobiet jest niższe niż wynagrodzenie mężczyzn – w październiku 2014 roku różnica ta wyniosła 764 zł. Mężczyźni osiągnęli wynagrodzenie o 9,1 proc. (o 374 zł) wyższe od średniego w skali kraju, natomiast kobiety o 9,5 proc. (o 390 zł) niższe. Największą różnicę w poziomie przeciętnego wynagrodzenia ogółem brutto za październik 2014 r. kobiet i mężczyzn zanotowano w grupie robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (różnica w wynagrodzeniach wyniosła tutaj 69 proc.). Najmniejsze zróżnicowanie wynagrodzeń odnotowano wśród pracowników biurowych, gdzie przeciętne wynagrodzenie kobiet wynosiło 98 proc. przeciętnego wynagrodzenia mężczyzn. W większości sekcji gospodarki narodowej wynagrodzenia kobiet były niższe niż wynagrodzenia mężczyzn. Największą różnice można zaobserwować w działalności finansowej i ubezpieczeniowej, gdzie przeciętne miesięczne wynagrodzenie kobiety stanowiło 63 proc. przeciętnego wynagrodzenia mężczyzny. Tylko w trzech branżach przeciętne wynagrodzenie kobiet było nieco wyższe niż mężczyzn. Taka sytuacja miała miejsce w Budownictwie, Transporcie i Administrowaniu oraz w działalności wspierającej. GUS podkreśla, że analiza wynagrodzeń skrajnych wskazuje na niewielkie różnice między kobietami i mężczyznami wśród pracowników o najniższych wynagrodzeniach. Natomiast wyraźne różnice występują wśród najlepiej zarabiających. Średnie wynagrodzenie 10 proc. najlepiej zarabiających kobiet stanowiło 77 proc. średniego wynagrodzenia najlepiej zarabiających mężczyzn. W przypadku 5 proc. najlepiej zarabiających ta relacja była jeszcze mniej korzystna i wynosiła 73 proc.
Czytając powyższe zestawienie danych GUS trudno jest mówić o dyskryminacji kobiet na rynku pracy, gdyż to czy kobiety są bardziej czy mniej aktywne zawodowo wynika z wielu czynników, chociażby historycznych i społecznych, tj. zaangażowanie w życie rodzinne czy po prostu inne oczekiwania życiowe od mężczyzn. I to są z reguły wybory kobiet. Jednakże, jeśli spojrzymy już na poziom wynagrodzeń, to wniosek jest jeden - ta sama praca kobiet jest mniej wyceniana niż ta sama praca mężczyzn - a to, już jest dyskryminacją.
Dane do opracowania powyższego zestawienia GUS czerpał z Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL, dane pochodzą z IV kwartału każdego roku), obejmującego osoby w wieku 15 lat i więcej, a także z rejestrów bezrobotnych prowadzonych w urzędach pracy oraz z badania struktury wynagrodzeń według zawodów i badania warunków pracy.
(BT/źr. Główny Urząd Statystyczny)
