Z szerokiego niegdyś katalogu wydatków odliczanych od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym bądź też kwoty należnego podatku i zmniejszających de facto obciążenia podatkowe podatników pozostało niewiele. W rozliczeniu PIT za rok 2011 podatnicy mają możliwość skorzystania z trzech kategorii ulg odliczanych od dochodu oraz dwóch odliczanych od podatku, bez uwzględnienia ulg stosowanych w ramach praw nabytych.
Odliczenia od dochodu:
Ulga na cele rehabilitacyjne
Osobami uprawnionymi do skorzystania z powyższej ulgi są osoby niepełnosprawne posiadające
- orzeczenie o zakwalifikowaniu jej do jednego z trzech stopni niepełnosprawności lub decyzję przyznającej rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy,
- rentę szkoleniową albo rentę socjalną, albo orzeczenie o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia, wydane na podstawie odrębnych przepisów, oraz
- osoby, które utrzymują osobę niepełnosprawną, jeżeli dochody osoby niepełnosprawnej będącej na utrzymaniu nie przekraczają kwoty 9.120 zł w roku podatkowym.
Oprócz wydatków na cele rehabilitacyjne odliczeniu od dochodu podlegają również wydatki związane z ułatwieniem wykonywania
czynności życiowych. W zależności od kategorii wydatku przewidziane są odrębne limity. I tak, bez limitu odliczeniu podlegają, właściwie udokumentowane (fakturą VAT), wydatki związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych jak przykładowo: adaptacja i wyposażenie mieszkania, zabiegi rehabilitacyjne, opłacenie tłumacza języka migowego. Limitowane do kwoty 2280 zł są natomiast wydatki poniesione na utrzymanie przez osoby niewidome i niedowidzące zaliczone do I lub II grupy inwalidztwa oraz osoby z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczone do I grupy inwalidztwa psa asystującego, o którym mowa w ustawie o rehabilitacji zawodowej oraz wydatki na używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dzieci niepełnosprawne, które nie ukończyły 16 roku życia, dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne . Co ważne odliczenie tych wydatków możliwe jest nawet wówczas, gdy podatnik nie dysponuje dowodem ich poniesienia, przy czym na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej podatnik jest obowiązany przedstawić dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia (por. art. 26 ust. 7c ustawy o PDOF). Udowadniając prawo do ulgi podatnik powinien w szczególności:
- wskazać z imienia i nazwiska osoby, które opłacono w związku z pełnieniem przez nie funkcji przewodnika,
- okazać certyfikat potwierdzający status psa asystującego,
- okazać dokument potwierdzający zlecenie i odbycie niezbędnych zabiegów leczniczo-rehabilitacyjnych.
Odrębny limit został ustalony dla wydatków na zakup leków, których stosowanie zalecił lekarz specjalista. Podatnikowi przysługuje odliczenie kwoty stanowiącej nadwyżki wydatków faktycznie poniesionych ponad 100 zł miesięcznie.
Należy mieć przy tym na uwadze, iż odliczeniu podlegają tylko te wydatki, które nie zostały sfinansowane (dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, zakładowego funduszu aktywności, PFRON lub ze środków NFZ, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie. W przypadku gdy wydatki były częściowo sfinansowane (dofinansowane) z tych funduszy (środków), odliczeniu podlega jedynie różnicę pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną) z tych funduszy (środków) lub zwróconą w jakiejkolwiek formie.
Ulga internetowa
Z ulgi w maksymalnej kwocie 760 zł mogą skorzystać osoby ponoszące wydatki z tytułu użytkowania sieci Internet na podstawie dokumentu stwierdzającego ich poniesienie, zawierającego w szczególności: dane identyfikujące kupującego (odbiorcę usługi lub towaru) i sprzedającego (towar lub usługę), rodzaj zakupionego towaru lub usługi oraz kwotę zapłaty. Zmianą wprowadzoną od roku 2011 jest to, że sieć Internet nie musi być użytkowania w miejscu zamieszkania podatnika oraz może być udokumentowana dowodem innym niż faktura VAT.
Zwrócić należy uwagę, iż odliczenie dotyczy wyłącznie wydatków związanych z korzystaniem z Internetu, tak więc w przypadku nabycia od jednego dostawcy także innych usług (np. telefonii stacjonarnej) należy wyodrębnić jedynie opłaty za usługi internetowe.
Darowizny
Odliczeniu od dochodu podlegają darowizny przekazane na cele określone w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, organizacjom lub równoważnym organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących w innym niż Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych, realizującym te cele oraz na cele kultu religijnego. Cele określone w powołanej ustawie to m.in.: pomoc społeczna, działalność charytatywna, nauka, edukacja, ekologia. Odliczeniu podlega kwota dokonanej darowizny, nie wyższa jednak niż 6% dochodu podatnika. Fakt przekazania darowizny musi być udokumentowany dowodem wpłaty na rachunek obdarowanego (w przypadku darowanych kwot pieniężnych) lub dokumentem, z którego wynika wartość darowizny oraz oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu w przypadku darowizn innych niż pieniężne.
Całkowitemu odliczeniu od dochodu podlega natomiast kwota darowizny przekazana na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą. Dla celów dowodowych wymagane jest pokwitowanie odbioru darowizny oraz otrzymanie w okresie dwóch lat od dnia przekazania darowizny sprawozdania o przeznaczeniu jej na tę działalność.
Ulga w ramach praw nabytych - wydatki na spłatę odsetek od kredytu (pożyczki) udzielonego podatnikowi na sfinansowanie inwestycji mającej na celu zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych.
Podstawowym warunkiem skorzystania z omawianej ulgi, na zasadzie praw nabytych, było podpisanie z kredytodawcą (pożyczkodawcą) umowy kredytu (pożyczki) do końca 2006 r. Moment podpisania umowy kredytowej (pożyczkowej) jest równoznaczny z udzieleniem kredytu. Prawo do odliczania wydatków na spłatę odsetek od tego kredytu (pożyczki), przysługuje do upływu terminu spłaty określonego w umowie o kredyt (pożyczkę) zawartej przed dniem 1 stycznia 2007 r., nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2027 r. Odliczeniu podlegają odsetki od tej części kredytu, która nie przekracza kwoty odpowiadającej 212.870 zł.
Odliczenia od podatku:
Odliczanie składek na ubezpieczenie zdrowotne
Kwota należnego podatku dochodowego w pierwszej kolejności ulega obniżeniu o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne. Wysokość tego obniżenia nie może jednakże przekroczyć 7,75% podstawy wymiaru tej składki, czyli kwoty wynagrodzenia netto. Odliczeniu nie podlegaj również składki na ubezpieczenie zdrowotne, których podstawą naliczeni był dochód wolny od podatku, w tym na podstawie zwolnień przedmiotowych oraz dochód, od którego zaniechano poboru podatku.
Ulga na dzieci
Ulga na dzieci przysługuje podatnikom wychowującym własne lub przysposobione dzieci. Odliczeniu od podatku podlega kwota stanowiąca 1/6 kwoty zmniejszającej podatek określonej w pierwszym przedziale skali (1/6 z 556,02 zł tj.92,67 zł miesięcznie) za każdy miesiąc kalendarzowy, w którym podatnik wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało albo sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą, zaś dziecko spełniało przesłanki do objęcia go powyższym zwolnieniem tj. nie wstąpiło w związek małżeński lub na podstawie orzeczenia sądu nie zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych. Roczna kwota odliczenia za rok 2011 wynosi 1112,04 zł. Co ważne, limit ten ma zastosowanie łącznie dla obojga rodziców/opiekunów prawnych, jeżeli nie orzeczono w stosunku do nich rozwodu albo separacji.
Odliczenie w ramach ulgi prorodzinnej przysługuje na:
(1) małoletnie dziecko, w stosunku do którego w roku podatkowym podatnik:
- wykonywał władzę rodzicielską;
- pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało;
- sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą;
(2) pełnoletnie dziecko, jeżeli podatnik wykonuje ciążący na nim obowiązek alimentacyjny lun sprawuje funkcję rodziny zastępczej:
- bez względu na wiek dziecka, jeżeli dziecko otrzymuje zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną;
- do ukończenia przez dziecko 25 roku życia w przypadku dzieci uczących się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym lub w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie, jeżeli w roku podatkowym dzieci te nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na ogólnych lub podatkiem liniowym w łącznej wysokości przekraczającej kwotę 3089,00 zł, z wyjątkiem renty rodzinnej (nie wpływa ona na prawo do ulgi prorodzinnej).
W związku ze skorzystaniem z tej ulgi, na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej, podatnik jest obowiązany przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia. Tytułem przykładu jako dowody należy powołać następujące dokumenty:
1) odpis aktu urodzenia dziecka
2) zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka;
3) odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą;
4) zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły.
Ulga w ramach praw nabytych - wydatki na systematyczne oszczędzanie w kasie mieszkaniowej
Odliczenie przysługuje podatnikom, którzy przed dniem 1 stycznia 2002 r. nabyli prawo do odliczeń z tego tytułu i po tym dniu dokonują dalszych wpłat na kontynuację systematycznego gromadzenia oszczędności wyłącznie na tym samym rachunku i w tym samym banku prowadzącym kasę mieszkaniową. Roczny limit odliczeń wynosi 30% poniesionych wydatków nie więcej niż 11.340 zł.
Autor: Agnieszka Sakowska ECDDP Sp. z o.o
