Adam Bastian główny specjalista w Wydziale Kadr i Organizacji PKP Szybka Kolej Miejska w Trójmieście Sp. z o.o.
Pracodawcy kolejowi mają dwie możliwości: szkolić pracownika od podstaw, albo „podkupić” go z innej spółki
Kolejowy rynek pracy w województwie pomorskim jest rynkiem wąskim. Zdarzają się więc sytuacje, gdy z uwagi na małą liczbę fachowców w danej branży (toromistrz, automatyk) pracownicy przechodzą od jednego pracodawcy do drugiego, by następnie powrócić do pierwszego. Determinuje to także postawę pracodawców, którzy mają dwie możliwości: albo szkolić pracownika od podstaw, albo „podkupić” osobę z innej spółki. W przypadku zatrudnienia absolwenta i szkolenia go od podstaw pracodawca odmładza zespół, zapewnia ciągłość pokoleniową, zyskuje osoby otwarte na nowe sposoby działania, jednakże szkolenie bywa kosztowne (jeżeli nie jest możliwe zorganizowanie odpowiedniego szkolenia w ramach firmy), a ponadto cykl szkolenia do momentu uzyskania uprawnień do samodzielnej pracy bywa – w przypadku stanowisk związanych z bezpieczeństwem ruchu pociągów dość długi. Zatrudnienie pracownika posiadającego już kwalifikacje do samodzielnej pracy w zawodzie typowo kolejowym wymaga znalezienia odpowiedniego kandydata, a także zaproponowania warunków płacy korzystniejszych niż dotychczasowy pracodawca.
Bariery prawne hamują kształcenie w zawodach kolejowych
W sposób bezpośredni na kolejowy rynek pracy oddziałują przepisy prawne dotyczące warunków zatrudnienia na stanowiskach związanych bezpośrednio z bezpieczeństwem i z prowadzeniem ruchu pociągów oraz na stanowiskach w straży ochrony kolei, a także ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. Nr 237 poz. 1656). Pierwsze z wymienionych przepisów określają wymogi w zakresie wykształcenia i stanu zdrowia, jakie trzeba spełniać, aby wykonywać prace na w/w stanowiskach. Z kolei ze wspomnianej ustawy wynika możliwość nieplanowanych odejść na emerytury maszynistów pojazdów trakcyjnych w obniżonym wieku z przyczyn zdrowotnych. Pracodawca musi zatem być przygotowany do zastąpienia maszynistów odchodzących w tym trybie. Restrukturyzacja kolei przeprowadzona w latach 90-tych i na początku XXI w., przejawiająca się zwolnieniami pracowników i znacznym ograniczeniem przyjęć nowych osób, a także opisana wyżej specyfika kolejowego rynku pracy, przejawiająca się tym, że jest on stosunkowo wąski, przyczyniły się do powstania luk pokoleniowych oraz upadku szkolnictwa kolejowego. Aktualnie pewnymi zagrożeniami w zakresie kadrowym są sytuacja demograficzna oraz poziom płac na samodzielnych stanowiskach technicznych.
Luka pokoleniowa
W SKM stale zwiększa się udział pracowników powyżej 50 lat (np. w SKM w latach 2001-03 pracownicy w wieku powyżej 50 lat stanowili 8-9 proc. załogi, a obecnie jest to ok. 30 proc.). Dlatego mimo konieczności ograniczenia kosztów ogółem, w tym kosztów osobowych, niezbędne jest przyjmowanie nowych pracowników, chociażby w formie praktyk absolwenckich czy pracy tymczasowej, aby zapewnić niejako „sztafetę pokoleń”. Poziom płac, jaki Spółka może zapewnić, na samodzielnych stanowiskach technicznych (inżynierskich) nie jest do końca satysfakcjonujący. Skutkuje to, tym że pracownicy po zdobyciu pewnego doświadczenia odchodzą do firm mogących zapewnić lepsze warunki płacowe. Spółka zaoferować może system benefitów m.in. atrakcyjne zniżki na przejazdy pociągami w Polsce i za granicą, szeroki wachlarz świadczeń socjalnych, a także dogodne warunki podnoszenia kwalifikacji.
Dogonić rozwój technologiczny
Obecnie wszystkie spółki kolejowe nadrabiają zacofanie technologiczne. SKM wykorzystując środki unijne, środki z Funduszu Kolejowego oraz własne, inwestuje w modernizację taboru oraz infrastruktury. Stosowanie nowoczesnych technologii wymaga odpowiedniej wiedzy. Konieczne zatem jest przygotowanie odpowiedniej kadry. W naszej ocenie warto łączyć młodość z doświadczeniem, teorię z praktyką. Dlatego pracodawca zapewnia pracownikom dogodne warunki do podnoszenia kwalifikacji zawodowych w formie studiów, studiów podyplomowych oraz kursów zawodowych i doskonalących. Jesteśmy przekonani, że mimo pojawiających się przejściowo trudności w pozyskaniu pracowników, będziemy dysponować fachową kadrą pracowników zdolną do podejmowania nowych wyzwań.
