Organy podatkowe są zobowiązane postępować zgodnie z art. 6, ust. 2 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Związane są również zasadą poszanowania własności, która została zapisana w art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji – jak stwierdził Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku z dnia 23 października 2014 r. w sprawie Melo Tadeu v. Portugal (27785/10). Przypomniał o tym Europejski Trybunał Praw Człowieka, mówiąc, że niektóre organy podatkowe wielu państw często zapominają o domniemaniu niewinności i poszanowaniu własności – wyjaśnia Klaudia Kaniecka z Komitetu Podatkowego Pracodawców RP.
Skarga do Trybunału została wniesiona przez obywatelkę Portugalii. Kobieta nie chciała zapłacić należności podatku za podmiot, w którym była zatrudniona. Organ podatkowy uznał ją za osobę „faktycznie kierującą” i współodpowiedzialną za należności podatkowe podmiotu, w którym pracowała i posiadała udziały. Skarżąca twierdziła natomiast, iż co prawda rzeczywiście udziały posiadała, lecz nie odpowiadała za prowadzenie firmy i była tylko zwykłą pracownicą, więc nie może być współodpowiedzialna za długi spółki.
Portugalski sąd karny orzekł, że skarżąca nie odpowiada za zobowiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w której posiadała udziały, i uniewinnił ją od zarzucanych jej przestępstw podatkowych. Portugalski organ podatkowy nie uwzględnił jednak wyroku sądu karnego i zobowiązał skarżącą do zapłaty zobowiązań podatkowych spółki z tytułu podatku dochodowego, opłaty skarbowej i podatku VAT od usług świadczonych przez spółkę. Natomiast, jak potwierdził Trybunał, zasada prawdy materialnej nie działa jednostronnie i nie oznacza jedynie obowiązków podatnika względem państwa, lecz także oznacza obowiązki państwa względem podatnika – w tym uwzględnianie faktów ustalonych przez sądy karne. W tym wypadku administracja podatkowa ewidentnie, na niekorzyść podatnika, nie tylko zignorowała udowodnione w toku postępowania karnego fakty, lecz także – rzucając podejrzenia wobec skarżącej – bezpośrednio naruszała domniemanie niewinności.
Art. 6, ust. 2 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności stanowi, że każdego oskarżonego o popełnienie czynu zagrożonego karą uważa się za niewinnego do czasu udowodnienia mu winy zgodnie z ustawą. Europejski Trybunał Praw Człowieka zwrócił uwagę na to, że organy podatkowe również zobowiązane są do przestrzegania tego przepisu: „Biorąc pod uwagę ścisłe powiązanie postępowania egzekucyjnego i postępowania karnego odnośnie podatków, oczywiste jest, że art. 6 § 2 Konwencji stosuje się również do procesu egzekwowania podatków.
- Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka ma ogromne znaczenie również dla polskich organów podatkowych, które nie tylko nie kierują się zasadą zaufania organu podatkowego do podatnika, lecz także często zapominają o tym, że są one związane zasadą domniemania niewinności – podsumowuje Klaudia Kaniecka, Komitet Podatkowy Pracodawców RP.
(źr. Pracodawcy RP)
